Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
áà áàÿ÷óóäûí àíãèéã ýðõø¿¿ëæ, ýäýíä óëñûí ñîíãîìîë çàñãèéã àðäûí áóñ<br />
ººðñäèéí íî¸ä áàÿ÷óóäûí òàë áàðèõ çàñàã áîëãîõûí àðãà ÷àäàë îëãîñíû òóë<br />
á¿ëãýý” 15 ãýæýý. Öààø íü æèíõýíý àðä÷èëñàí óëñûã áàéãóóëàõ ÷óõàë ¿íäñýí<br />
íºõöë¿¿äèéí òóõàé äóðäæýý. Òóõàéëáàë “...Çàñãèéí ãàçàð á¿ð ýõíýýñ àäàãò<br />
õ¿ðòýë... ñîíãóóëèàð òàâèãäàæ” áàéâàë çîõèíî. Ó÷èð íü çàñãèéí òóøààëûã<br />
ãàíö õ¿íýýð áóñ, ¿å çàëãàìæëàí ñóóõ íýãýýð òîëãîéëîãäîí áàðèãäàõ ¸ñ îãò<br />
áàéõã¿é” ãýæýý.<br />
Ìºí ºã¿¿ëýëä: “¯íýíõ¿¿ àðäûí çàñãèéí æóðàìä ...óëñûí çàñãèéí ýðõòýé<br />
áà áàÿ÷óóäûí àíãèéí ýðõ ìýäýëä îðóóëàõ áà ýíý àíãèä àðä îëíûã äàðëàõ<br />
ìºëæèõèéí àðãà ÷àäàë îëãîõûí çýðãèéí ç¿éë¿¿äèéã ¿ë áàéëãàíà... Ãàãöõ¿¿<br />
òèéì æóðìààð çàñàã áàéãóóëàãäâàë Ìîíãîë óëñûí òºð áàò áýõ õ¿÷òýé áîëæ,<br />
Ìîíãîë àðä á¿ãä ¿íýõýýðèéí ÷ºëºº ýðõòýé, òýãø æàðãàí îðøèæ, îþóíû áà<br />
àæ õºðºíãèéí õàìàã ýðäýì ñî¸ë äýëãýðýí ìàíäàõ íü áàò èòãýëòýé áîëíî” ãýæ<br />
îíöëîí òýìäýãëýæýý.<br />
Òºðèéí çàõèðãààíû èðýýä¿éí õýëáýðèéí òóõàé àñóóäëûã íàì èéíõ¿¿<br />
øèéäâýðëýæýý.<br />
1921 îíû 3 äóãààð ñàðûí 13-íä õèë îð÷ìûí õîøóóäûí õºäºëìºð÷èä,<br />
àðäûí æóðàìò öýðãèéí àíãè, íàìûí áàéãóóëëàãóóäûí òºëººëºã÷äèéí èõ<br />
õóðàë áîëæ, ìàíàé îðíû ò¿¿õýíä ýí òýðã¿¿íýý Ñ¿õáààòàð, (Çàñãèéí ãàçðûí<br />
äàðãà) ×àãäàðæàâ, ×îéáàëñàí, Áîäîî, Ñóìúÿà, Áèëýãñàéõàí íàðààñ á¿ðýëäñýí<br />
Ìîíãîëûí Àðäûí Ò¿ð Çàñãèéí ãàçðûã ñîíãîæýý. Èõ õóðëûí øèéäâýðò<br />
ºã¿¿ëñýí íü “Çýâñýã áàðüæ õºäºëñºí ò¿ìýí àðäûí óã çîðèëò íü íýãä áîë<br />
ººðèéí ãàçàð îðíûã Õÿòàäûí ýçýðõýãýýñ ñàëãàæ, áóñàä ãàäààä óëñûí õ¿÷ýýð<br />
îðîã÷äûã àðèëãàñóãàé; Õî¸ðò áîë, ò¿ìýí àðäûí àøèã òóñûã õàìãààëàí...<br />
÷àäàõ çàñãèéã ÿâóóëñóãàé... Íýãýíò ó÷èð èéìèéí òóë... Ìîíãîë àðäûí öýðãèéã<br />
á¿ãä ò¿ð åðºíõèéëºí çàõèðàõ ãàçðûã áàéãóóëáàë çîõèíî... Áàñ Ìîíãîë àðäûí<br />
òºëººëºã÷äèéí Èõ õóðëûã çàðëàí õóðàëäóóëæ, ¿¿ðä áàéõ Çàñãèéí ãàçðûã<br />
îëæ, óëñûí ¿íäñýí öààç ä¿ðìèéã òîãòîîñóãàé” 16 ãýæýý.<br />
Ñ¿õáààòàð Ò¿ð Çàñãèéí ãàçðûí Öýðãèéí ÿàìíû ñàéä, á¿õ öýðãèéí<br />
æàíæíààð ×îéáàëñàí á¿õ öýðãèéí óëñ òºðèéí õýðãèéã ýðõýëñýí îðëîã÷<br />
æàíæíààð òîìèëîãäæýý.<br />
Çàëóó õóâüñãàëò Çàñãèéí ãàçàð õóâüñãàëò àðãà õýìæýýí¿¿äèéã àæèë õýðýã<br />
áîëãîõ ÿâäëûã õàíãàæ ÷àäàõ ñàéí çîõèîí áàéãóóëàëòòàé çýâñýãò õ¿÷èíä<br />
òóëãóóðëàõ õýðýãòýé áàéâ. Àðäûí æóðàìò öýðãèéã æèíõýíý öýðýã áîëãîí<br />
ººð÷ëºõ òóõàé øèéäâýð ãàðãàñàí áàéíà. Àðäûí æóðàìò öýðãèéí òîî îëøèð÷<br />
öýðãèéí ÷àäâàð äýýøëýí, çýâñýã õýðýãñýë íü ñàéæèðñíààð èéì ººð÷ëºëò õèéõ<br />
áîëîìæ ãàð÷ýý.<br />
Ìîðèí öýðãèéí äºðâºí õîðîî áàéãóóëæ, òýäãýýðèéí äàðãààð àðäûí<br />
æóðàìò öýðãèéí äîòðîîñ øàëãàðàí ãàðñàí öýðãèéí àâüÿàñëàã óäèðäàã÷<br />
Á.Ïóíöàã, Á.Öýðýíäîðæ, Õàñáààòàð, Áàçàðñàä äºðâèéã òîìèëñîí áàéíà.<br />
15<br />
“Ìîíãîëûí ¿íýí” ñîíèí. 1920. ¹3<br />
16<br />
Ìîíãîë àðäûí õóâüñãàëò íàìûí ò¿¿õèéí çàðèì ÷óõàë áàðèìòóóä (1920-1924). ÓÁ., 1946. ò.12-13.<br />
36
Change language