You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ãàäààä õýðãèéí àðäûí êîìèññàð Ã.Â.×è÷åðèí, ò¿¿íèé îðëîã÷ Ë.Ì.Êàðàõàí<br />
íàðòàé óóëçàí õî¸ð îðíû õîîðîíäûí õàðèëöààíû ¿íäñýí çàð÷ìûí àñóóäëààð<br />
ñàíàë ñîëèëöæýý.<br />
Óëìààð 1921 îíû 7 äóãààð ñàðûí 26-íä ÇÎÓ-ûí ÃÕÀÊ-ûí Ýðõ¿¿ äýõü<br />
òºëººëºã÷ Á.Ç.Ùóìÿöêèéãýýñ “…Îðîñûí Ǻâëºëò Çàñãèéí ãàçàð, Ìîíãîëûí<br />
ÿçãóóð ¿íäñèéã äàãàæ óëñ áîëãîõûã çºâøººðºâ…” 361 õýìýýí ìýäýãäýæ,<br />
Ìîíãîëûí òóñãààð òîãòíîëûã äýìæèõýý èëýðõèéëæýý. ÌÀÇÃ íü ÇÎÓ-ûí<br />
òóñëàìæòàéãààð áóñàä óëñ îðíóóäòàé õàðèëöàà òîãòîîõ çîðèëòûã ãàäààä<br />
áîäëîãûíõîî ãîë áàðèìòëàë áîëãîæ , 1921 îíû 9 ä¿ãýýð ñàðûí 10-íä Åðºíõèé<br />
ñàéä áºãººä Ãàäààä ÿàìíû ñàéä Ä.Áîäîîãîîñ ÇÎÓ-ûí ÃÕÀÊ-ò íîîò áè÷èã<br />
èëãýýí, øèíý òóëãàð áàéãóóëàãäñàí Ìîíãîë óëñààñ äýëõèéí óëñ îðíóóäòàé,<br />
ò¿¿íèé äîòîð ÄÈÓ-òàé íàéðàìäàë, õóäàëäààíû ãýðýý áàéãóóëàí õàðèëöàà<br />
òîãòîîõîä çóó÷èëæ ºãºõèéã õ¿ñ÷ýý.<br />
Ìîíãîë óëñûí õ¿ñýëòèéã ÇÎÓ çºâøººðñºí 362 õýäèé ÷ Õÿòàäûí òàëûí,<br />
íýí ÿëàíãóÿà óìàðä Õÿòàäûí öýðãèéí ýðõòí¿¿äèéí èëòýä äàéñàãíàñàí ¿éë<br />
àæèëëàãààíû óëìààñ õî¸ð îðíû õîîðîíä õýâèéí õàðèëöàà òîãòîîõ áîëîìæ<br />
íýëýýä óäààí õóãàöààíû òóðøèä ãàðñàíã¿é. Ýíý íü áóñàä óëñ îðíóóäààñ øèíý<br />
Ìîíãîë óëñûí òóñãààð òîãòíîëä õàíäàõ õàíäëàãàä ÷ òààã¿é íºëºº ¿ç¿¿ëæýý.<br />
1921 îíû 9 ä¿ãýýð ñàðûí 14-íä äýëõèéí îëîí óëñàä õàíäñàí Ìîíãîëûí<br />
Çàñãèéí ãàçðûí óðèàëãàä Àíãëè, Àìåðèê, ßïîí çýðýã òîìîîõîí ã¿ðí¿¿ä õàðèó<br />
èð¿¿ëñýíã¿é.<br />
Ýë íºõöºëä ÀÇà íü 1921 îíû 10 äóãààð ñàðä Ñ.Äàíçàí òýðã¿¿òýé,<br />
Ä.Ñ¿õáààòàð, Á.Öýðýíäîðæ, Øèðíýíäàìäèí íàðûí á¿ðýëäýõ¿¿íòýé á¿ðýí<br />
ýðõò òºëººëºã÷äèéã Ǻâëºëò Çàñãèéí ãàçàðòàé õýëýëöýý õèéëãýõýýð<br />
èëãýýæýý. 1921 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 5-íä “Ìîíãîë, Îðîñ óëñûí õîîðîíä<br />
íàéðàìäëûí áàðèëäëàãà áàéãóóëàõ òóõàé ãýðýý áè÷èãò ãàðûí ¿ñýã çóðæýý.<br />
Óã ãýðýý áè÷èãò “…òóñ òóñûí çàñãèéí ãàçðûã õóóëü ¸ñíû çàñãèéí ãàçàð ìºí<br />
áîëîõûã õ¿ëýýí çºâøººð÷, á¿ðýí ýðõò òºëººëºã÷ áà êîíñóëóóäûã õàðèëöàí<br />
ñóóëãàõ, ººð ººðñäèéí íóòàã äýâñãýðò íºãºº ýòãýýäýýñ áàéëäàõ áà äàéñàãíàã÷<br />
õ¿÷èéã ¿ë îðóóëàõ, ò¿¿íä çîðèóëñàí áóó çýâñãèéã íýâòð¿¿ëýí ºíãºð¿¿ëýõã¿é”<br />
áàéõààð çààæýý 363 . Ò¿¿í÷ëýí óðüä õààíò Îðîñîîñ Ìîíãîëä òóëãàí õ¿ëýýëãýñýí<br />
ãýðýý õýëýëöýýð¿¿äèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîñîí áà Ìîíãîë äàõü Îðîñûí öàõèëãààí<br />
ìýäýýíèé ãàçðûã áàðèëãà õýðýãñëèéí õàìò ÀÇÃ-ûí ìýäýëä øèëæ¿¿ëýõýýð<br />
òîãòæýý. Ãýðýý íü õºðø õî¸ð îðíû öààøäûí õàðèëöààíû åðºíõèé çàð÷ìûã<br />
òîäîðõîéëñîí à÷ õîëáîãäîëòîé òºäèéã¿é Ìîíãîë óëñûí òóñãààð òîãòíîëûã<br />
áýõæ¿¿ëýõ àíõíû ÷óõàë áàòàëãàà áîëæýý. Íàéðàìäëûí ãýðýýã 1921 îíû 12<br />
äóãààð ñàðûí 31-íä ÓÒÖÕ-ààð ñàéøààí áàòàëæýý.<br />
Àðäûí çàñãèéí ãàçðûã áýõæ¿¿ëýõ, áóñàä óëñ îðíîîð õ¿ëýýí çºâøººð¿¿ëýõ<br />
òàëààð àâñàí ýäãýýð àðãà õýìæýý íü ä¿íä íèéãýì-ýäèéí çàñãèéí õ¿ðýýíä<br />
361<br />
Ìîíãîë-Ǻâëºëòèéí õàðèëöàà. 1921-1974. Áàðèìò áè÷èã, ìàòåðèàëûí ýìõýòãýë. I áîòü.1921-1940.<br />
ÓÁ., 1976. ò.67.<br />
362<br />
̺í òýíä. ò. 69.<br />
363<br />
̺í òýíä. ò. 82-83.<br />
239
Change language