Clausewitz-savas-uzerine

güçlendirir, ona kanat takarsa, o zaman karþýmýzda olaðanüstü
zeki ve akýllý bir insan var demektir.
O halde, ilk baþta kabul etmemiz gereken þey, [sayfa 289]
yaklaþmakta olan bir savaþ üzerinde, saptanmasý gerekli amaç ve
kullanýlacak araçlar üzerinde bir yargýya varabilmek için, önce bütün
hal ve þartlarý eksiksiz olarak incelememizin kaçýnýlmaz olduðudur.
Bunlarýn arasýnda o ana özgü unsurlar da vardýr. Gözden uzak
tutmamamýz gereken ikinci nokta da, bu kararýn, savaþta alýnacak
bütün kararlar gibi, salt objektif olamayacaðý, hükümdarlarýn, Devlet
adamlarýnýn ve komutanlarýn –bu sýfatlar tek bir kiþi üzerinde
toplansýn veya toplanmasýn– akli ve ahlaki yetenekleri tarafýndan
belirlenmesi gerektiðidir.
Devletlerin zamana ve koþullara göre içinde bulunduklarý
genel iliþkilere bakacak olursak, mesele daha genel bir nitelik kazanýr
ve soyut bir biçimde incelenmeye daha elveriþli bir hal alýr.
Bu noktada tarihe bir göz atmamýza izin verilsin.
Yarý-uygar Tatarlar, eski çaðlarýn Cumhuriyetleri, feodal senyörler
ve Orta çaðlarýn ticaretle uðraþan siteleri, XVIII. yüzyýlýn krallarý,
savaþý kendilerine özgü yöntemlerle, ayrý ayrý biçimlerde, farklý araç
ve amaçlarla yürütmüþlerdir.
Tatar sürüleri yerleþecek yeni yerler aramýþlardýr. Çoluk çocuk
ve kadýnlarý ile milletçe yürüyüþe geçerlerdi; bu itibarla sayýca
bütün ordulardan daha büyüktüler ve amaçlarý düþmaný egemenlikleri
altýna almak ya da bulunduðu yerden söküp atmaktý. Eðer
yüksek bir uygarlýk düzeyi böyle bir durumla baðdaþabilseydi, kýsa
zamanda önlerine çýkan her þeyi yýkmaktan geri kalmazlardý.
Roma dýþýnda kalan eski çað Cumhuriyetlerinin geniþ arazileri
yoktu. Ordularý daha da küçüktü, çünkü halkýn büyük kitlesi
bunlarýn dýþýnda kalýyordu. Sayýlarý çok fazlaydý, ve birbirlerine o
kadar yakýndýlar ki, doðanýn genel yasasýna göre ayrý ayrý küçük
parçalarýn daima girdikleri doðal denge durumunda, büyük giriþimleri
ister istemez engellerle karþýlaþýrdý; onun için savaþlarý açýk
araziyi yakýp yýkmaktan, talan etmekten ve ilerisi için kendilerine
[sayfa 290] bir nüfuz sahasý saðlamak üzere tek tük þehirleri iþgal etmekten
öteye gitmezdi.
Bu konuda tek istisnayý Roma teþkil eder, o da tarihinin
sonraki dönemlerinde. Uzun süre Roma da ganimet ve müttefikler
saðlamak amacýyla komþularýna karþý küçük çetelerle geleneksel
220 Clausewitz
Savaþ Üzerine