Clausewitz-savas-uzerine

Böylece, savaþýn seyri ne kadar yavaþ olursa, somut olayýn niteliðinin
gerektirdiði þeye, yani belirli þartlara dayalý ihtimaller hesabýna
o kadar çok zaman ayrýlmýþ olur.
20. Savaþý bir kumar haline getirmek için eksik olan tek
þey tesadüf unsuru idi; oysa savaþ tesadüfün en çok rol
oynadýðý faaliyet alanlarýndan, biridir.
Bütün bunlar bize, savaþýn objektif niteliðinin onu bir ihtimaller
hesabýna ne kadar benzettiðini göstermektedir. Þimdi bir
unsur daha olsa, savaþ bir kumar olur: tesadüf veya þans unsuru.
Ve kuþkusuz bu unsur eksik deðildir savaþýn yapýsýnda. Hatta denilebilir
ki, baþka hiç bir beþeri faaliyet alaný savaþ kadar tam ve
evrensel bir þekilde [sayfa 60] tesadüfe baðlý deðildir. Kaza ve baht da,
tesadüfle birlikte, savaþta büyük bir rol oynar.
21. Savaþ objektif niteliði ile olduðu kadar subjektif
niteliði ile de kumara benzer.
Þimdi de savaþýn subjektif niteliðine bir göz atacak olursak,
yani bir savaþý yürütmek için gerekli güçler üzerinde durursak,
savaþýn kumara benzediðini daha da açýk bir þekilde görürüz.
Tehlike savaþ faaliyetlerinin baþlýca unsurudur, savaþ tehlike içinde
cereyan eder; peki, tehlike ile karþý karþýya bulunan bir insanda
aranýlacak moral niteliklerin en üstünü hangisidir? Elbette cesaret.
Oysa, cesaret ve ihtiyat, ruhun ayrý ayrý cephelerini yansýtan baþka
baþka þeyler olmakla birlikte, pekala bir arada bulunabilirler. Öte
yandan, yiðitlik, baþarýya güven, cüret ve gözüpeklik cesaretin çeþitli
görüntülerinden baþka þeyler deðildir, ve ruhun bütün bu eðilimleri
doðal ortamlarý olan tesadüf unsurunu ararlar.
Görüyoruz ki, daha baþlangýçtan beri, savaþýn mutlak, matematik
unsuru, savaþ sanatýnýn ihtimal hesaplarýna dayanak olabilecek
saðlam bir temelden yoksundur. Bir sürü olanak ve olasýlýklar,
iyi ve kötü talih iþin içine karýþýr, ve böylece savaþ bütün öteki
insan faaliyetlerinden daha çok bir kaðýt oyununu andýrýr.
28 Clausewitz
Savaþ Üzerine