Clausewitz-savas-uzerine

ak soylu bir yaradýlýþa sahip olduklarýna göre, niçin haysiyetlerine
düþkün olmasýnlar? Bu duygudan nasipleri olmadýðý söylenemez,
ancak çoðu zaman etkili olmak fýrsatýný bulamazlar. Ýlk taþkýnlýk
geçtikten sonra, genellikle kuvvetli bir aþaðýlýk duygusunun kurbaný
olurlar. Eðitimle, ya da tecrübe ile ve kendi kendilerini yoklayarak
ergeç kendilerine fazla güvenmemeyi ve anlarýnda içlerinde
taþýdýklarý zýt kuvvetlerin farkýna varmayý öðrenirlerse, onlar da büyük
bir ruh kuvvetine sahip olduklarýný ispat edebilirler.
Nihayet kolay kolay heyecanlanmayan fakat bir kere heyecanlanýnca
da duygularý þiddetle coþup kabaran insanlar vardýr; bunlarla
öncekiler arasýndaki fark, kor ile alev arasýndaki farkýn aynýdýr.
Bunlar, dev güçleri sayesinde, muazzam kitleleri harekete geçirmeye
en çok muktedir olan insanlardýr. Duygularý kitlelerin hareketine
benzer: yavaþ fakat karþý konulmasý imkansýz.
Bu insanlar, bundan öncekiler gibi, duygularýnýn etkisinde
kalmaya ve sonradan yüzleri kýzaracak þekilde kendilerinden geçmeye
çok daha az namzettirler, ama bunlarýn da dengelerini hiç
bir zaman kaybetmediklerini veya kör bir tutkunun kurbaný olmadýklarýný
iddia edecek olursak deneyler bizi bir kez daha yalanlar.
Aksine, gururdan ve kendilerine hakim olmak yeteneðinden yoksun
olduklarý, ya da bu duygularý yeteri kadar aðýrlýk taþýmadýðý takdirde,
baþlarýna gelecek budur.
Uygar olmayan milletlere mensup büyük adamlarda bunun
örneklerine sýk sýk raslanýr. Çünkü entelektüel seviyenin düþüklüðü
daima tutkularýn hakimiyeti için elveriþli bir ortam yaratýr. akat
yüksek bir uygarlýða sahip milletlerin en kültürlü sýnýflarý arasýnda
da bunun pek çok örneklerine raslamak mümkündür. Orta çaðlarda
ruhsatsýz avcýnýn ormanlarda koþan geyiðe zincirlenmesi gibi
bu insanlar da ihtiraslarýnýn coþkusu ile oradan oraya sürüklenip
dururlar.
Bir kez daha tekrar edelim: irade gücü, þiddetli [sayfa 98] duygulardan
baþka bir þey tanýmayan insana deðil, en kuvvetli heyecanlarýn
etkisi altýnda bile nefsine hakim olmasýný bilen ve kalbini
kasýp kavuran kasýrgaya raðmen muhakeme yeteneðini ve inançlarýný
kaybetmeyen, fýrtýnaya tutulan bir gemideki pusulanýn ibresi
gibi saðduyusu hiç bir zaman þaþmayan insana vergidir.
Karakter kuvveti, ya da sadece karakter, inançlara sýmsýký
baðlý kalmayý, inançlarýnda hiç bir zaman sarsýlmamayý ifade eder:
Clausewitz
Savaþ Üzerine
59