BÁO CÁO TỔNG HỢP

nguyên nhân mà ảnh hưởng của mỗi một trong chúng bé đến mức ta không thể phân
định nổi mức đóng góp của từng nguyên nhân, chúng luôn luôn tồn tại trong mọi chuỗi
số liệu quan trắc. Do đó việc loại bỏ sai số ngẫu nhiên thường là không thực hiện được.
Sai số thô sinh ra chủ yếu bởi những thao tác nhầm lẫn, sơ suất trong quá trình đo đạc
hoặc lấy mẫu. Trong nhiều trường hợp những giá trị có chứa sai số thô rất khó phát
hiện do chúng bị ẩn dấu trên nền chuỗi số liệu. Sai số trong số liệu đo mưa là một ví
dụ. Mặc dù vậy, việc xác định và loại bỏ sai số thô vẫn có thể thực hiện.
2) Xác định các đặc trưng yếu tố và phương pháp tính toán. Trên cơ sở mục tiêu
đặt ra và khả năng đáp ứng của nguồn số liệu cũng như loại yếu tố, hiện tượng cần
nghiên cứu, đưa ra được các phương pháp, công thức, thuật toán sẽ được áp dụng.
3) Thực hiện các bước tính toán, xử lý. Bước này có thể được tiến hành bằng
nhiều cách khác nhau tùy thuộc kỹ năng của người nghiên cứu. Nói chung người ta
thường chọn biện pháp lập trình để có thể dễ dàng chuyển đổi giữa các phương án
khác nhau.
3) Phân tích kết quả. Đây là bước quan trọng nhất. Có thể nói các bước trên đây
là quá trình tạo “nguyên liệu” để thực hiện bước này. Trên cơ sở những đặc trưng nhận
được, người nghiên cứu cần phải xem xét, suy luận, phán đoán để tìm ra được cái gì đó
liên quan đến bản chất của hiện tượng mà mình đang quan tâm.
Trong phạm vi đề tài, để làm rõ tính chất, mức độ biến đổi của các ECE ở Việt
Nam, trên cơ sở các tập số liệu quan trắc, các đặc trưng thống kê sau đây sẽ được sử
dụng:
1) Giá trị và thời điểm xuất hiện (ngày, tháng, năm) cực trị yếu tố khí hậu cực
đoan
2) Các đại lượng trung bình số học, độ lệch chuẩn, cực đại tuyệt đối, cực tiểu
tuyệt đối, hệ số biến thiên của các chuỗi số liệu nhiều năm của từng tháng và năm
1
x =
n
s
x
=
n
∑ x t
t=
1
1
n
n
∑
t=
1
( x − x)
t
2
(2.4.1)
(2.4.2)
sx
Cv = (2.4.3)
x
3) Các phân vị:
{ x ∈ X | P(
X < x ) p}
(2.4.4)
Hay
p p
=
{ x ∈ X | F(
x ) p}
(2.4.5)
p p
=
Trong các công thức (2.4.1)-(2.4.5) { x t
, t = 1,..., n}
là chuỗi thời gian số liệu các
yếu tố hoặc hiên tượng cực trị,
x , s , C , x tương ứng là trung bình số học, độ lệch
x
chuẩn, hệ số biến thiên và phân vị thứ p (thường tính theo %) của { x t
, t = 1,..., n}
.
v
p
Các đặc trưng trên có thể được xác định cho từng yếu tố hoặc hiện tượng, theo
từng trạm quan trắc trên từng vùng khí hậu và có thể xét cho toàn chuỗi hoặc từng bộ
phận của chuỗi, ví dụ từng thập kỷ hoặc nửa thập kỷ.
66