BÁO CÁO TỔNG HỢP

Hệ số tương quan hạng cũng có thể được tính theo công thức khác, trong đó
không nhất thiết phải để ý đến các thành phần của chuỗi có giá trị trùng nhau:
6D
r s
= 1 −
(2.4.16)
3
n − n
trong đó:
D =
n
∑
i=
1
2
( R i
− S i
)
(2.4.17)
Quá trình phân tích kết quả tính toán:
Trước hết cần phân định thành nhóm các yếu tố khí hậu cực đoan và nhóm các
hiện tượng khí hậu cực đoan. Đối với nhóm các yếu tố khí hậu cực đoan, các chuỗi
thời gian là những số liệu quan trắc trực tiếp. Đối với các hiện tượng khí hậu cực đoan,
các chuỗi thời gian là tập hợp những giá trị phản ánh tần số xuất hiện các hiện tượng
được xác định thông qua hệ thống các chỉ tiêu định nghĩa từng loại hiện tượng. Ví dụ,
số ngày mưa lớn, số tháng hạn hán, v.v.
Có ba khía cạnh cần được làm rõ trong quá trình phân tích, đánh giá là:
1) Tính chất biến đổi: Có thể được hiểu theo nghĩa sự biến đổi có tuân theo qui
luật hay không, nếu có thì qui luật nào (qui luật rõ nhất có thể nhận thấy); sự biến đổi
có tính chu kỳ hay không có chu kỳ; nếu có chu kỳ thì biên độ và tần số dao động có
biến đổi hay không. Có thể phát hiện, khám phá tính chất biến đổi qua chuỗi thời gian
ban đầu hoặc chuỗi đã được biến đổi thành dạng khác bằng các phép biến đổi toán học,
như lọc và làm trơn chuỗi, phân tích điều hòa, phân tích phổ phương sai.
2) Mức độ biến đổi: Thể hiện sự biến đổi mạnh hay yếu, nhiều hay ít, càng ngày
càng tăng hay giảm, tính biến động của sự biến đổi. Mức độ biến đổi có thể được xác
định căn cứ vào gia tốc tăng, giảm qua từng thời kỳ, tính biến động qua từng thời kỳ
hoặc xu thế tăng giảm qua từng thời kỳ, sự biến đổi về biên độ dao động, hoặc sự gia
tăng hay giảm đi của các dao động ngẫu nhiên. Các đặc trưng có thể được sử dụng để
phân tích gồm độ lệch chuẩn, hệ số biến thiên hoặc chuẩn sai tích lũy.
3) Xu thế biến đổi: Chủ yếu xét xu thế tăng, giảm tuyến tính theo thời gian. Có
thể xem xét các xu thế này trên toàn chuỗi hoặc qua từng giai đoạn và so sánh với
nhau. Thông thường xu thế toàn chuỗi được sử dụng để nhận định về sự tồn tại của
tính biến đổi, còn xu thế của các thời đoạn dùng để xem xét sự dao động của tính biến
đổi.
Nói chung khi phân tích trước hết cần xem xét cho từng vùng khí hậu. Trong mỗi
vùng khí hậu đánh giá chung cho tất cả các trạm và đánh giá riêng cho những trạm đặc
thù hoặc đại diện.
Với mỗi tình huống các đặc trưng năm được xem xét trước, rồi đến nhóm các
tháng theo mùa và cuối cùng là từng tháng hoặc các tháng đại diện (ví dụ 1, 4, 7, 10
hoặc 1, 7). Tùy từng yếu tố và hiện tượng mà chọn các tháng là mùa mưa, mùa khô
(hoặc ít mưa), mùa nóng, mùa lạnh.
Sự biến đổi của các trị số cực trị tuyệt đối trong từng thời đoạn có thể được xem
là biểu hiện của mức độ và tính chất biến đổi. Ở một chừng mực nhất định, các trị số
này phản ánh sự tác động của biến đổi toàn cầu đến sự biến đổi của khí hậu địa
phương và khu vực. Chẳng hạn, đối với nhiệt độ, nếu xu thế chung của nhiệt độ trung
bình là tăng, nhưng sự tăng của nhiệt độ cực tiểu lớn hơn sự tăng của nhiệt độ cực đại,
69