Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
นครธม ความเย็นแห่งศิลาพักตร์<br />
ขณะที่นครวัดคือศาสนสถานที่มีคูน้ำารอบ<br />
สี่ทิศประหนึ่งเมือง นครธม (Angkor Thom)<br />
คือเมืองจริงๆ ซึ่งเป็นเมืองหลวงแห่งสุดท้าย<br />
และเมืองที่เข้มแข็งที่สุดของอาณาจักร<br />
ขะแมร์ คำาว่า “ธม” แปลว่าใหญ่ หมายความ<br />
ถึงเมืองที่ใหญ่กว่านครวัด พระเจ้าชัยวรมันที่ 7<br />
ทรงสร้างนครธมให้เป็นราชธานีใหม่ โดย<br />
ซ้อนทับเมืองพระนครเดิม กำาหนดให้ปราสาท<br />
บายนเป็นศูนย์กลางเมือง อันเป็นที่ประทับ<br />
ของพระพุทธเจ้าในสายมหายาน รายล้อมด้วย<br />
กำาแพงหินด้านละ 3 กิโลเมตร ทั้งสี่ด้านเป็น<br />
ที่ตั้งของประตูเมือง โดยเฉพาะประตูทางเข้า<br />
เมืองด้านทิศใต้ ซึ่งออกแบบเป็นพระพักตร์ของ<br />
บุคคลจำานวน 4 พักตร์ สันนิษฐานว่าหมายถึง<br />
จตุโลกบาลทั้งสี่ ผู้ดูแลทั้งสี่ทิศของจักรวาล<br />
เมื่อได้ผ่านเข้าประตูเมืองพระนครหลวง<br />
ทางทิศใต้ ผู้มาเยือนก็ราวกับได้รับการปกป้อง<br />
จากพระพักตร์จตุโลกบาล ที่นำาทางไปสู่<br />
ศูนย์กลางนครอย่างปราสาทบายน อันประกอบ<br />
ด้วยระเบียงคดชั้นในและชั้นนอก ระเบียง<br />
มีเสาหินรายเรียงสองข้าง<br />
ความโดดเด่นของปราสาทบายนอยู่ที่<br />
“ความเยือกเย็นแห่งศิลาพักตร์” ที่ประทับ<br />
สี่ทิศบนหอสูงภายในปราสาท นับรวมแล้ว<br />
ร่วม 200 หน้า พระพักตร์มีลักษณะตาปิด<br />
ยิ้มมุมปาก จึงพากันเรียกว่า “ยิ้มแบบบายน”<br />
แลดูลึกลับ เช่นเดียวกับปริศนาที่ยังถกเถียงกัน<br />
ในหมู่นักวิชาการว่า ต้นแบบของพระพักตร์<br />
เหล่านั้นคือใคร บ้างมองว่าน่าจะเป็นพระพักตร์<br />
ของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 เอง บ้างเห็นว่าอาจ<br />
หมายถึงอวโลกิเตศวร พระโพธิสัตว์แห่งความ<br />
กรุณาในพุทธศาสนามหายาน บ้างคิดว่าเป็น<br />
สนัตกุมารพรหม อันเป็นพระพรหมในพุทธ-<br />
ศาสนามหายาน แต่ไม่ว่าจะเป็นพระพักตร์<br />
ของผู้ใด ทั้งหมดกี่ใบหน้ากันแน่ ผู้มาเยือนก็<br />
ยอมศิโรราบให้กับความงามแห่งการสรรค์สร้าง<br />
ที่แม้รอยยิ้มจะดูลึกลับ หากแต่ให้ความรู้สึก<br />
ปลอดภัยราวกับได้รับการคุ้มครองจากทวยเทพ<br />
ผู้เปี่ยมด้วยความเมตตา<br />
แน่นอนว่าการย่างเยือนไปในโบราณ<br />
สถานสำาคัญของอาณาจักรแห่งความรุ่งโรจน์<br />
ในอดีต คือความปีติ และการน้อมคารวะแด่<br />
ผู้รังสรรค์ ที่ก่อให้เกิดสิ่งมหัศจรรย์สะกดทุก<br />
สายตาที่จ้องมอง เป็นความรู้สึกเดียวกับที่<br />
อ็องรี มูโอต์ เขียนบันทึกไว้ว่า “...ทำาให้<br />
ลืมความเหน็ดเหนื่อยจากการเดินทาง<br />
ยังความรู้สึกชื่นชมให้บังเกิด อีกทั้งเติมเต็ม<br />
ความสุขใจอย่างล้นเหลือ ยิ่งกว่าความสดชื่น<br />
ที่รู้สึกเมื่อได้พบแหล่งน้ำาเย็นฉ่ำากลางทะเล<br />
ทรายเสียเป็นไหนๆ”<br />
แปลโดย กรรณิกา จรรย์แสง, สำานักพิมพ์มติชน, 2558<br />
สัมผัสเสน่ห์ “ยิ้มแบบบายน”<br />
กับลักษณะตาปิด ยิ้มมุมปาก<br />
ดูลึกลับ ทว่ามองแล้วรู้สึก<br />
ปลอดภัย สมดั่งนิยาม<br />
ความเยือกเย็นแห่งศิลาพักตร์<br />
37
Change language