Legenda aurea : vulgo historia Lombardica dicta ad ... - Pot-pourri

Cap, LXVIH. De inventione sanctae crucls, 305
videtiir apostolus innuerc, cura dicit: ut possitis coinprehendcre
cnm oninibus sanctis , quae sit longitudo , latitudo , sublimitas et
profundum. Quae verba ibideni doctor egregius sic exponit: crucem,
inquit, doniini, cujus latitudo dicitur in transverso ligno , quo ex-
tenduntur manus, longitudo a terra usque ad ipsam latitudinem,
quo a raanibus infra totura corpus affigitur, altitudo a latitudine
usque sursura , cui adhaeret caput, profundura vero , quod terrae
infixiim absconditur. Quo signo crucis omnis actio humana et chri-
stiana describitur, bene operari in Christo et ei perseveranter in-
haerere, sperare coelestia, sacranienta non profanare. Istud lignum
crucis pretiosum per annos CC et ultra sub terra latuit, sed ab
Helena, matre Constantini imperatoris, hoc niodo repertum fuit. Tn
temj)ore illo congregata est juxta Danubiuni fluvium mullitudo in-
numerabilis barbarornm, volens fluviura transire et omnes regiones
usque ad occidentera suo dominio subjugare. Quod ubi Constan-
tiuus imperator comperit, castra movit et contra Dauubiuni se cuni
suo exercitu collocavit, at barbarorum crescente multitudine et jam
fluvium transcunte Constantinus nimio terrore concutitur videns,
quod essent die crastino cuni eo proelium commissuri. Sequenti
igilur noctc ab angelo excitatur et, ut sursum respiciat, admonetur.
Qui in coelura adspiciens vidit signura crucis ex clarissimo luniinc
factum litteris aureis hunc titulum habens scriptum: in hoc signo
vinces. Qui coelesti visione confortatus similitudinera crucis fecit
et ipsam ante suum exercitura ferri jussit irruensque in hostes ip-
sos in fugara vcrtit et multitudinera maxiraara intcrfecit. Tunc
Constantinus omncs tempiorum pontifices convocavit et cujus Dci
hoc signum esset, diligentius inquisivit. Quibus se nescire dicen-
tibus quidam chrisliani advenerunt et ei sanctae crucis mystcrium
et fidera trinitatis plenius narraverunt. Qui in Christum perfecte
tunc credidit et ab Eusebio papa vel, secundura quosdam libros, a
Caesariensi episcopo sacrum baptisma suscepit. Sed in hac hjsto-
ria multa ponuntur , quibus contradicit hystoria tripartita et ecdc-
siastica et vita sancti Silvestri et gesta pontificura Romanorum.
Secundum quosdara non fuit iste Constantinus imperator, qui a
beato Silvestro papa fuit baptizatus et ad fidera conversus , sicut
aliquae hjstoriae videntur innuere , sed fuit Constantinus pater ip-
sius Constantini , sicut iii aliquibus hjstoriis invenitur. Ille enira
Constantinus alio modo ad fidera venit, sicut in hjstoria sancti
Silvestri legitur , nec ab Eusebio , sed a Silvestro baptizatus fuisse
20