5. Жукгемеге дети, бран кешн артериялык кысымнынелшемш аныктау.1 минет шннде жедел, куаттырак SO per денет алга устап,теревдрек ецкешп, бой тузеу керек (аякты та устал, колды еденгежегюзш типзу керек).Систолалык кысым Диастолалык(CIO Kepcendmi кысым (ДК) Бага Kepcendmiсынап баг.мм.(с.б). Kepcendmi мм(сб.)СК 5 мм кетериш ДК езгермеда уздакСК Юмм кетерищ ДК 0-ден 5мм жаксыСК 15 мм квтершди ДК 5 мм астам канагаттанарлыкСК 20 мм кетерщщ ДК 10мм канагаттанарлыксызкетерщщЖаттыгуKepcendmiжогарыжаксыорташажаманОрганизмн1ц шыныгу децгешн аныктайтын неше турл1суракгамалар мен тэсщцердщ комакгы жиынтыгы бар. Б1здер енкарапайым угымды турлерш тандап алдык, мунда спорткондыргыларынын (аппаратурасыньщ), тренажерлердщ жэнекурдеш медициналык куралдардыц кажет1 жок.Жаттыгуды жацадан бастаушыларга арналгандене шыныктырудын турлер1I. Жортак *yripic. 1965 жылы Жаца Зеландиянын Оклонддеген каласында елда елец етгазген "0Mip ушш жупру" деген шагынютап жарык кердо. Бул ютартыц болашагы аса зор бодцы. ГартГилмор деген журналист жаттыкгырушы Артур Лидьярдьщ осыжумысынан адамды сауыктыру амалдарын кездеспрда, элемнщкептеген елдервде бул тэсщцер кещнен таралып, езколдаушыларын тапты. Шынында да, б1здщ гасырдыц гажайыпкубьшыстарыньщ 6ipi — ол адамдардын кецшшен шыккан"джоггингтщ (жортак жупргсшщ)" таралу жылдамдыгы жэнекимыл белсендштнщ кызгылыкгы элемше деген журпы тартукупи. Джоггингтщ осыншама кен таралуын тус1цщрш жатудын даеш кажетт жок. Сыншылырдын e3i муны мойындауга мэжбурболды, ейткеш адамдар осы тэсщщ колданган соц сауыга бастадыжэне бакытты екешн анык сезшда. Эуескойларга арналган73
жупрушшердщ жаттыгу тэсшдершщ тутастай жиынтыгына уштурл1 амалды колдануга болады. Олар:1. Жасыл шалгынды тепе жолмен 15-30 минет шамасындажупр, 1 минет шшдеп пульс 120 сот. дещз, б1ркалыпты сейлесугемумкшдпе беретш жупрк. Бастаушылар ушш бул — жаттыгудыцнепзп Typi.2. Жазык дащылмен 60-90 минетгей жупр, 1 мин шпнде журексогуы 132-144 жеткенде, узак б1ркалыпты жупрк. Бул жупркжалпы тез1мдшкп дамыту жэне тонусты кетермелек ушшколданьшады.3. Топлен жупру 60-1000 мин шамасындай, 1 мин шшдеп пульс144-156 с of. тек дайындыгы жаксы жупрушшерге усыньшады.II. Журкпен алмастырылып туратын жупрк. Жаттыгудьщбул Typi жанадан бастайтындарга, 50-ден аскан жэне элйрегенадамдарга усыньшады. Бул тэсщцемеш 1988 жылы Лужникидепортальщ стадиондагы сауыктыру топтарьшьщ кызметкерлер1усьшган. Муньщ мэн ерекшелт межел1 кездерде журк пенжупркп ауыстьфып, алмастырып отьфуда. Мысалы, 50 метржупрктен кешн 150 метржэй журу, сонан сон 100 м жупрк пен100 м жэй журу. Баска да тэсшдемелер бар. Алгашкы апталардажупркпен айналысып жургенде, агза жана кимьш режимшеыцгайлана бастаганда, жупру каркьшы 6ip-6ipiMeH сейлесугемумкшдпе беру керек. 3-4 аптадан кешн журк сипатталгантэсшдеме бойынша енпзшедь Мысалы, 4 мин ш1нде 400 м журу,будан кейш 3 мин арасында 100 м жупрк + 100 м журк + 100 мжупру + 100 м журк. "Жупрк+журу" кисынды улпеш дэркераныктап тагайындайды.Ш. Шейпинг. Турл1 кимылдарды 6ipiicripy идеясы - аэробтыжаттыгулар, созып-тарту, ауьф заттармен жаттыгулар, билеукептен6epi бар. Шейпинг — кимылмен дамытудыц ен 6ip гьшыминепзделген б1рьщгай жуйеш куруга багдарланган аса еэгп эрекет.Нускалы тур мен жаксы денсаульщ ушш аэробика мен атлетизмненец жаксысы жэне кереп алынган. Аэробикадан козгалысжуктемесш, бул журек тамырлары тез1мдшгш дамытып, ныгайтуга,артык май кыртыстарынан арылуга мумкщщк беред1. АтлетизмненipiicrenreH кейб1р булшык ет топтарына эсер етуге, бойымызда кезгешшбей калган кемктж жерлердо оцалтып тузетуге жагдайтугызады. Шейпинг денсаулыкты ныгайту бтмш 6ipi3fli тартымды74