6ipereft амалдар жуйесшщ едэу1р нашарлауы да осындай жагдайларгаэкеп сокты. Медицина гылым болып калыптасканнан 6epi онынбасты максаты - адам денсаулыгын сактау жэне ныгайту болса, алауруларды емдеу | медициналык доктринаныц екшш бёлшшкурастырады деген тужырымга ден койсак, коне шыгыс эМршшёрщщденсаулык сакгауды вте дэрштегешн керёмоз. Олар сарай емпплершевздершщ дендер1 (эм1ршшердщ) сау болтан кундерше гана есептепжапакы телеген екен. Кез келген замаиньщ медицина саласыменайналыскан кеменгерлер1 денсаулыкты табитатгыц керемет сыйыретшде багалап, денсаулыкты сактауга кеп мэн берген. Алайда,медицинаны каншалыкты кене гылым дегешм1збен де, еткенгасырдьщ алгашкы онжылдыгына дейш "денсаулык" деген угымныннакты гылыми аныктамасы болмай келген еда. 1903 жылыхалыкаралык медицина конгрепнде И.П. Павлов "...еюшшке орай,б1зде эм кунге дешн организмнщ непзп принцип! - "денсаулык" депаталатын сырткы жэне inud б1ркежшк (турактылык) калыптынайкын аныктамасы жок..." деген болатын. Одан 6epi, эрине, жагдайб1ршама езгерд1, ггылым да карыштап алга басты, дамыды.Егер бугшп талап тургысында карастырар болсак. онда соцгы онжылга дешн медицинаньщ тар аукымда карастырылып келгендшн,оныц адамды емдеу мен емханалык с ипатка гана ие болгандыгынкерем1з. Медицина бугшп кунге дейш непзшен алганда денсаулыктуралы емес, аурулар хакындаты гылымга айналып бара жатыр.Мундай сипатгама улкен медициналык энциклопедиядан да орыналган. Онда былайшы жазылган: "Медицина" - ежелден адам ауруынемдеп, алдын алуды мурат етш келе жаткан гылым" (25 т., 47-6.). Буланыктамада "денсаулык"деген тйгп сез де жок.Адам денсаулыгы деген угым 6ip гана шецбер аукымындакарастырылмауы керек. Ол кептеген факторларга тэуедщ, шта жэнесондай-ак сырткы себептермен 6ipre, 6ip адамньщ жеке жэне тутастайэлеуметпк, мемлекетпк тургыдагы денсаулыгына кемел, утымды да,тшмдо кезкарастарды калыптастырганда гана денсаулык аукымынтутастай камтуга болады.Эрюмнщ байлыгы, шынында да, неден капай жинакталатыныженшде казак халкьшда бейнел! де астарлы аныкгама бар: «Eipimuiбайлык - денсаулык, екшпп байлык - ак жаулык, ушшпп байлык - онсаулыкн", - деген кагидага суйенсек, онда, «6ipiHnri байлык -денсаулык, екшш байлык - ана бастаган отбасы (шыгыста куйеуге7
шыккан эйел тазалыктьщ, игшкп ойлардьщ жэне отбасыамандыгыныц символы ретшде басына ак орамал тартатын болтан),упшпш байльщ - уй шаруашьшыгындагы улкен-кшлнщ непзп тагамыдайьшдалатьш сут беретш сауын екенш тошяылау киын емес.Дуниежуй халыкгарьш элеуметпк-гигиеналык тургыдатексерудщ нэтижейнде жинакталган кужаттарды талдаганнан кешнДДС¥ (Букш дуниежузшк денсаулык сактау уйымы) мынандайкорытындылар жасады: «Халык денсаулыгыньщ 49-53 пайызьшьщем1р салтына, 6ip сезбен айтканда, ез денсаулыгына дегенкезкарасьша байланысты, 17-20% шамада коршаган ортага (жылсан ап бул фактор элемдок, экологиялык жагдайсыздыктардьщаскынуынан кец етек алып келе жатыр), 18-22% тукым куалайтынсебептерге (генотип), жеке бас ерекшелйсгер1 жэне т.б,, сонымен тек8-10% денсаулык сактау жуйелершщ кьгзмет жумысына байланыстыекен.Сонымен, денсаулык кеп факторларга: нэсш-тукым куалаушылык,элеуметпк-экономикалык, табиги орта жагдайларына, денсаулыкжуйейнщ даму децгейше, эйресе, адамньщ ез денсаулыгьша дегенкезкарасьша байланысты болады.ДЕНСАУЛЬЩ ДЕГЕНД1ЦАЛАЙ TYCIHEMI3Дуниежузшк денсаулык сактау уйымыньщ (ДЦС¥)аныктамасьша суйенсек, денсаулык дегешмв организмде аурудьщнемесе физикалык кемгстйстщ жоктыгын аныктау гана емес, олтабиги (физикалык), рухани жене элеуметпк тургыда адамньщ тольщаман-есен болуын бщдаретш угым.Академик В.П.Казначеев жеке адамньщ денсаулыгын будан датолыгырак бьшайша сипатгапты: ''Денсаулык дегеншаз - булорганизмнщ биологиялык жэне психикалык тургыда сакталуы мендамуы, адамньщ шекп ецбек кызмел мен элеуметпк белсендшп,жас ерекшелйсгерше сэйкес узак гумыр аралыгында, оньщ дею сауурпакты дуниеге экелуге кабшеттшйт" деген екен.Денсаулыктьщ физикалык, психикалъщ рухани жэне элеуметттсекщщ б1рнеше турлер1 ерекшеленеда.Физикалык денсаулык - бул регге адам организмшщ жумыс icreyiHез бетшше peTreyi толык жетшеда, функциялык урд1стер мен сырткы
- Page 2 and 3: КАЗАКСТАН РЕСПУБЛИ
- Page 4 and 5: Екншп басылым wipicneci
- Page 6 and 7: КЫСКАРТЫЛГАН АТАУЛ
- Page 10 and 11: ортаныц эр турл! эс
- Page 12 and 13: сынап баганасы бой
- Page 14 and 15: Kefi6ip зертгеушшер “H
- Page 16 and 17: 4. Непзп белшде осы
- Page 18 and 19: 2 сабакГИГИЕНА - ДЕН
- Page 20 and 21: куатын артыруга ба
- Page 22 and 23: Санитариялык-стати
- Page 24 and 25: КвЗ ГИМНАСТИКАСЫКе
- Page 26 and 27: TIC ЖЭНЕ АУЫЗ КУЫСЫ Г
- Page 28 and 29: суга кщыцызды малы
- Page 30 and 31: 3 -сабакДЕНСАУЛЬЩТЫ
- Page 32 and 33: 16016216416616817017217417617818018
- Page 34 and 35: кажет. Дене жуктеме
- Page 36 and 37: Ерлер20-29 ОКЖМPWC30-39 о
- Page 38 and 39: 4-сабакДЕНСАУЛЫКТЫ
- Page 40 and 41: а ) тамактанудын же
- Page 42 and 43: Ана курсагындагы б
- Page 44 and 45: БАЛЛЛАРДЫЦ ПСИХИКА
- Page 46 and 47: 10-11 жас - урык ecyi жэн
- Page 48 and 49: Геронтология - орга
- Page 50 and 51: Картайгап кезде ер
- Page 52 and 53: Картаю жылдамдыгын
- Page 54 and 55: Г КаннынI лиасголал
- Page 56 and 57: децгейш темендетет
- Page 58 and 59:
жауаптар есепке ал
- Page 60 and 61:
багытына байланыст
- Page 62 and 63:
шогырлану денгеш т
- Page 64 and 65:
Журек жиырылу жиш п
- Page 66 and 67:
19-дан 37 балга дешн -
- Page 68 and 69:
7 сабакДЕНЕ ШЫНЫКТЫ
- Page 70 and 71:
8. Дене шыныктыруме
- Page 72 and 73:
ынталандырады, ал ж
- Page 74 and 75:
5. Жукгемеге дети, б
- Page 76 and 77:
ету ушш тандалган т
- Page 78 and 79:
келмек. Сонымен кат
- Page 80 and 81:
топка белшедй Kapi (н
- Page 82 and 83:
- кашанда тэцертецп
- Page 84 and 85:
Tepiac шел кабатыньщ к
- Page 86 and 87:
дайындлган тагам к
- Page 88 and 89:
9 сабакТУКЫМ 0РБ1ТУ
- Page 90 and 91:
Тукым ербгту саулы
- Page 92 and 93:
6. Спермицидтер. Бул
- Page 94 and 95:
- езшщ жыныстык бей
- Page 96 and 97:
пневмония, бшм ЖИТС
- Page 98 and 99:
10-сабакДЕНСАУЛЫК П
- Page 100 and 101:
К у й з е л i с деп ст
- Page 102 and 103:
ПСИХОФИЗИОЛОГИЯЛЫ
- Page 104 and 105:
23. Мен осы айтса сен
- Page 106 and 107:
10. Мен осы бакытгым
- Page 108 and 109:
жауабьщыз “4” болс
- Page 110 and 111:
тырысыныз. Тыныс шы
- Page 112 and 113:
VIII к а г и д а. Жаска
- Page 114 and 115:
6. Болы п жагкан елй
- Page 116 and 117:
таптауырын icTepi (сте
- Page 118 and 119:
веналарыныц тусынд
- Page 120 and 121:
калайда сол 6ip жаса
- Page 122 and 123:
в ,, MOJiuiepi темею тарт
- Page 124 and 125:
5. Ьшмдйс KecipiHeH кара
- Page 126 and 127:
Сонымен 6ipinini кадам
- Page 128 and 129:
12-сабакКЕД ТАРАГАН
- Page 130 and 131:
dp6ip адамньщ жеке ма
- Page 132 and 133:
виру стар ды жоюга
- Page 134 and 135:
Витаминдер. Соцгы к
- Page 136 and 137:
хелперлердщ саны к
- Page 138 and 139:
Кус тумауы - Kayirrri жэ
- Page 140 and 141:
■НВИ^^И^Иб е »полим
- Page 142 and 143:
13 - сабакСАУЫКТЫРУД
- Page 144 and 145:
уштарын кысып боса
- Page 146 and 147:
АВИЦЕННА езшщ «Емд
- Page 148 and 149:
Б^л екшпп ерйсаз са
- Page 150 and 151:
Рефлексотерапияны
- Page 152 and 153:
Эдетте шыныктыруды
- Page 154 and 155:
1. П.К. ИВАНОВТЫЦ1Л1М1
- Page 156 and 157:
Каз¥МУ-де ВАЛЕОЛОГ
- Page 158 and 159:
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБ
- Page 160 and 161:
45. Колбанов В.В. Вал
- Page 162 and 163:
92. Соколов А.Д . Физк
- Page 164:
11-сабак.Залалды даг