Jeugdzorg in Nederland, 1945-2010.

psycho-seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren te hebben, evenals een open en
positieve houding tegenover alles wat met seksualiteit te maken had, en een
pedagogische visie op de seksuele ontwikkeling van de jeugdigen in de groepen.
Seksuele voorlichting moest veel verder gaan dan alleen technische voorlichting.
Groepsleiders moesten de jeugdigen leren zich een weg te vinden in een ‘monde
sexualisé’, die inmiddels een realiteit was geworden, ‘zich uitend in kleding,
advertenties, film, literatuur, week- en fotobladen, aanbiedingen van
voorbehoedmiddelen, prostitutie, homo-, bi- en heteroseksualiteit’ (Van Spanje, 1969,
p. 71). Vooral internaatkinderen waren ten opzichte van deze geseksualiseerde wereld
‘heel voorzichtig, ontwijkend’. Het kind in het internaat:
‘bezit niet de luxe van de gezinsband, van waaruit het avontuur naar buiten een
spel kan blijven. De innerlijke terughoudendheid – zo tegengesteld aan de
periodieke pseudo-extraverte vuilspuiterij – heeft dan ook een zinvolle functie.
De groepsopvoeding houdt echter rekening met de polymorf-seksuele wereld. In
discussies en polemieken brengt de groep deze wereld, ter nadere kennismaking,
ter analyse, dichterbij. Menig gesprek over seksuele feiten wordt uitgelokt om te
horen – en nog eens te horen dat de ander er weet van heeft, het als een
complexe realiteit, waartegenover men denkend en kiezend zijn houding leert
bepalen, aanvaardt’ (idem, p. 71).
De terughoudendheid die de, juist wat oudere, internaat kinderen lieten zien ten aanzien
van de seksualiteit, was in de ogen van Van Spanje meestal geen teken van angst voor
de seksualiteit op zich, maar voor een ‘durende relatie’: ‘De angst voor het verlies van
de ander waar ze diep-in naar verlangen, is ook in deze periode het meest pregnante
symptoom van het discontinue relatie-verloop in het verleden’ (idem, p. 72).
3.2 Seksuele vrijheid in de tehuizen, voor wie?
De sixties deden zich in deze periode gelden in een toenemend permissieve houding ten
opzichte van seksuele contacten van de in tehuizen geplaatste jongeren. De introductie
van de anti-conceptiepil in Nederland in het begin van de jaren zestig bewerkstelligde in
dit opzicht een revolutie. Dimmendaal stelde in haar onderzoek van het Doorgangshuis
vast dat ‘de pil’ al snel na haar introductie in sommige gevallen werd toegepast
(Dimmendaal, 1990). Ook uit de discussies in de vakbladen van de jeugdzorg en uit ons
archiefonderzoek van bijvoorbeeld De Hunnerberg bleek dat de anti-conceptiepil in
menige instelling zeer welkom was. Het is echter de vraag in hoeverre de gretigheid van
de instellingen om de pil te verstrekken een gevolg was van een lossere seksuele moraal
36