Jeugdzorg in Nederland, 1945-2010.

‘Eigenlijk gaan we nu terug naar de “klassieke” orthopedagogie.’ De tijden van Ter
Horst leken terug te keren (Hoofdenoverleg 10-12-1990; 20-12-1990). In een nota over
de gesloten afdeling De Leygraaf stonden concrete voorstellen: meer nadruk op
leefgroepenaspecten zoals gezamenlijkheid, groepsprocessen, ervaringsleren, zorg en
gezelligheid, vrijetijdsbesteding, lief en leed en veiligheid, minder aandacht voor
individuele therapie en meer voor de relatie tussen pupil en ouder. Kortom: een
pedagogischer en minder psychiatrische aanpak. 62 Na deze casus keren we terug naar de
algemene ontwikkelingen.
Vertrek
Uit de onderzoeken naar oud-pupillen bleek dat deze overgangen vaak bruusk verliepen
en dat de jongeren niet verder werden begeleid (zie verder hoofdstuk 5). Vaak verliep
het vertrek abrupt (Smit, 1993). Verschillende studies uit de afgelopen twee decennia
laten zien dat een ongepland of voortijdig vertrek van jeugdigen regelmatig voorkwam
(Boon & Colijn, 2001; Bruinsma & Boon, 2001; Scholte & Van der Ploeg, 2000; Smit,
1993; Van der Heiden-Attema & Wartna, 2000; Van der Ploeg & Scholte, 2000; Van
der Ploeg & Scholte, 2003). Het ongeplande vertrek kon bijvoorbeeld bestaan uit het
weglopen van een jeugdige of uit het wegsturen van een jeugdige door de instelling
wegens onhandelbaar gedrag (Scholte & Van der Ploeg, 2003). Het ongeplande vertrek
lag hoog: bij residentiële jeugdzorginstellingen tussen de 31 en 51% (Scholte & Van der
Ploeg, 2000; Van der Ploeg & Scholte, 2003) en bij justitiële jeugdinrichtingen
ongeveer een kwart (Boendermaker, 1998; Hendriks & Bijleveld, 2004).
Het lijkt erop dat hulpverlening aan jeugdigen die voortijdig uit de residentiële
jeugdzorg vertrekken gekenmerkt wordt door het ontbreken van
hulpverleningsmogelijkheden en een gebrek aan overeenstemming tussen hulpverleners
en jeugdigen over de hulpverlening (Harder, Knorth & Zandberg, 2006). Jeugdigen die
niet-regulier of niet gepland vertrekken uit de residentiële zorg vertonen minder goede
behandelresultaten dan jeugdigen die regulier vertrekken, bijvoorbeeld in termen van
een vermindering van probleemgedrag, symptoomreductie, tevredenheid ten aanzien
62 Het bovenstaande is mede gebaseerd op interviews met (voormalig) medewerkers van de Heldring-
stichtingen.
191