Jeugdzorg in Nederland, 1945-2010.

Hoofdstuk 4 1990-2008: Seksueel misbruik in tehuizen ‒ naar een professionele
aanpak
Inleiding
Voor de periode na 1990 is eveneens gebruik gemaakt van verschillende methoden van
onderzoek, maar omdat we over deze periode meer de beschikking hebben over
empirische gegevens door middel van de survey, de verdiepende survey, interviews met
sleutelfiguren en focusgroepen met professionals uit de jeugdzorg, hebben de resultaten
van deze methoden een groter aandeel in de analyse van het overkoepelende beeld.
In de jaren negentig bleven de vakbladen van de jeugdhulpverlening aandacht
houden voor vraagstukken op het terrein van seksualiteit, seksueel geweld en seksueel
misbruik. Deels gaat het om vergelijkbare seksuele problematiek als in de eerdere
perioden: jeugdprostitutie, ervaringen met incest en seksueel geweld. Maar elke
tijdsperiode kent ook haar eigen specifieke uitingsvormen van seksuele problematiek
van jongeren die onder toezicht worden geplaatst, zoals in de huidige tijd ‘loverboy’problematiek,
jongensprostitutie, seksverslaving en de met internet en social media
verbonden seksuele problematiek. Daarnaast zijn uitingsvormen van seksuele
problematiek ook veranderd in samenhang met een zich wijzigende populatie van
jeugdigen in de tehuizen: steeds meer allochtone jongeren zijn in de afgelopen decennia
in de residentiële jeugdzorg geplaatst.
Ook in deze periode wordt van de jeugdzorg een professioneel antwoord
gevraagd op allerlei uitingsvormen van seksuele problematiek. Zo is er aandacht voor
de bevordering van deskundigheid ten aanzien van signalering van seksueel misbruik,
voor specifieke groepen slachtoffers (jongens, homoseksuele jongeren, jeugdigen met
autisme, met een licht verstandelijke beperking, allochtone jongeren) en zien we
aanzetten tot het online aanbieden van hulp voor jonge slachtoffers van seksueel
geweld. Daarbij blijven de professionals zich afvragen of alle aandacht voor seksueel
misbruik niet ten koste is gegaan van de ruimte die intimiteit en nabijheid nog krijgen in
de jeugdzorg.
Het onderwerp seksueel misbruik in de jeugdzorg zelf bleef in de tijdschriften
onderbelicht. Behalve in een enkel artikel (Konijn, 1990; Gillissen, 1991) over de
affaire-Finkensieper besteedden de vakbladen weinig aandacht aan het verschijnsel
seksueel misbruik als zodanig. Wel was deze affaire aanleiding voor onderzoekers en
hulpverleners om zich te verdiepen in het dagelijks leven van de meisjes en jongens in
de kinderbescherming en de vraag of meisjes anders in de hulpverlening behandeld
werden of zouden moeten worden dan jongens (o.a. Scholte en van de Ploeg, 1990;
Haans & Van IJzendoorn, 1990).
60