Jeugdzorg in Nederland, 1945-2010.

More documents

Recommendations

Info

volgens het meldingdossier geen aangifte is gedaan bij de politie lijkt bij de niet-VB groep dus hoger dan bij de (L)VB-groep (zie Tabel 13). 9 Er bleken geen noemenswaardige verschillen tussen de LVB-meldingen en niet-LVB meldingen in de percentages van specifieke categorieën onderzoeken (lichamelijk/ psychisch/ jeugd & zeden) verricht bij het slachtoffer. Uit de dossiers bleek dat bij dertien kinderen en jongeren zonder een VB (27%) lichamelijk, psychisch en/of jeugd & zeden onderzoek is gedaan en eveneens bij dertien kinderen met een (L)VB (36%). Ten slotte bleek er ook geen noemenswaardig verschil te bestaan in het percentage IJZ-meldingen waarbij volgens de meldingdossiers de ouders of voogd zijn geïnformeerd. In bijna alle gevallen (zowel niet- (L)VB als (L)VB) werden volgens het meldingdossier de ouders of voogd geïnformeerd (99%). 9 Gezien de kleine aantallen per cel kon dit verschil echter niet statistisch getoetst worden en dus kunnen we hier geen harde uitspraken over doen. 44
6. Methode Deelstudie 3 (Interviews medewerkers instellingen) Voor deelstudie 3 zijn zorgcoördinatoren of aandachtsfunctionarissen seksueel misbruik (vaak orthopedagogen of psychologen die belast waren met het onderwerp seksualiteit en SGOG/seksueel misbruik) van instellingen geïnterviewd over de problematiek van SGOG/seksueel misbruik bij kinderen en jongeren met een (licht) verstandelijke beperking, die onder verantwoordelijkheid van de overheid zorg ontvingen. Er is gebruikgemaakt van semigestructureerde interviews, met ruimte om door te vragen. Op die manier konden geïnterviewden een genuanceerd beeld geven, bijvoorbeeld over het grijze gebied bij de bepaling van SGOG/seksueel misbruik en de overwegingen (en knelpunten) binnen de instellingen om bepaalde zaken al dan niet te melden. De informatie uit de interviews is een verdiepende aanvulling op de uitkomsten van deelstudie 1 en 2. 6.1 Dataset Op basis van gegevens die verstrekt zijn door koepelorganisaties en op internetsites voor (L)VB zorg of jeugdzorg is een lijst samengesteld van instellingen waar kinderen en jongeren met een (L)VB verblijven. In overleg met experts zijn de volgende typen instellingen bij het onderzoek betrokken: Orthopedagogische Behandelcentra (OBC), JeugdzorgPlus instellingen, Medische Kinderdagverblijven (MKD), Multifunctionele Centra (MFC), Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI), Pleegzorg/jeugdbescherming aanbieders, en Overige instellingen voor LVB-jeugd. Per type instelling zijn aselect twee tot zes instellingen getrokken (afhankelijk van het totaal aantal per type instelling). Omdat de pleegzorg voor kinderen en jongeren met een (L)VB geconcentreerd is in één instelling zijn in dit geval interviews gehouden met meerdere medewerkers van dezelfde instelling. Uiteindelijk zijn vierentwintig interviews uitgevoerd, verdeeld over de verschillende typen instellingen (zie Tabel 14). Tabel 14. Instellingen (interviews) per type zorg (totaal N = 24) Type instelling Aantal OBC 6 JeugdzorgPlus 5 Overige instellingen voor LVB-jeugd 4 MKD 3 MFC 2 JJI 2 Pleegzorg/jeugdbescherming 2 45
Page 1 and 2:
Omringd door zorg, toch niet veilig
Page 3 and 4:
Inhoud Inleiding 1. Deelonderzoek 1
Page 5 and 6:
Inleiding
Page 7 and 8:
1. Deelonderzoek 1: Jeugdzorg in Ne
Page 10:
Jeugdzorg in Nederland, 1945-2010 R
Page 13 and 14:
3.3.5 De kinderbescherming in de pe
Page 17:
Voorwoord Dit onderzoeksrapport (be
Page 21 and 22:
1 Vraagstelling 1.1. Hoofdvraag Dee
Page 23 and 24:
(mate van) veiligheid van de pedago
Page 25 and 26:
pleeggezinnen zal worden aangeslote
Page 27 and 28:
van de seksuele cultuur binnen de j
Page 29 and 30:
2 De opzet van het onderzoek 2.1 In
Page 31 and 32:
ten tweede, met behulp van een vari
Page 33 and 34:
locaties/vestigingen, op hun contac
Page 35 and 36:
Directie Kinderbescherming van het
Page 37 and 38:
(opgericht als orthodox-protestants
Page 39 and 40:
3 Thema I: De Nederlandse jeugdzorg
Page 41 and 42:
veel mogelijk maatschappelijke acti
Page 43 and 44:
ijna iedereen zo vlak na de oorlog
Page 45 and 46:
secularisering en ontzuiling maakte
Page 47 and 48:
pleegzorg als goedkopere zorg meer
Page 49 and 50:
1984; en de Interdepartementale Wer
Page 51 and 52:
Figuur 5. Pleegzorgcapaciteit, peri
Page 53 and 54:
onderzoekswerk, documentatie en het
Page 55 and 56:
vooral om hulpverlening aan kindere
Page 57 and 58:
Figuur 6. Totale capaciteit en beze
Page 59 and 60:
vijftienjeugdigen per groep het get
Page 61 and 62:
Beginselenwet van 1965 al heel revo
Page 63 and 64:
tehuizen dat ze zich op diverse doe
Page 65 and 66:
(Directie Kinderbescherming, 1973,
Page 67 and 68:
Het totale aantal gezinnen van gezi
Page 69 and 70:
andere bijdrage uit deze hoek aan d
Page 71 and 72:
verantwoordelijkheid voor twee mini
Page 73 and 74:
1994 waren de bestaande Centrales v
Page 75 and 76:
Omvang van de pleegzorg in de perio
Page 77 and 78:
investeringen mogelijk maakte. Als
Page 79 and 80:
gehandicaptenzorg/lvb-jeugdzorg, ee
Page 81 and 82:
1995 tot 2007 nam de capaciteit van
Page 83 and 84:
gestelde jongeren in de gesloten op
Page 85 and 86:
Figuur 17. Vestigingen binnen de re
Page 87 and 88:
Figuur 18. Capaciteit van de pleegz
Page 89 and 90:
wel de inrichting ervan. Zo werd de
Page 91 and 92:
pleegzorg over wie de Nederlandse o
Page 93 and 94:
Uithuisplaatsingen Het aantal uithu
Page 95 and 96:
Kinderbescherming, 1987, p.43). In
Page 97 and 98:
Kinderbescherming. De Raad plaatste
Page 99 and 100:
Figuur 25. Aantal voogdijpupillen n
Page 101 and 102:
Figuur 27. Aantal uit huis geplaats
Page 103 and 104:
egistratiegegevens stil lag door he
Page 105 and 106:
1992; Komen, 1999). Het toch al zee
Page 107 and 108:
hield eind jaren negentig op. In 20
Page 109 and 110:
jeugdbescherming en een betere sign
Page 111 and 112:
De periode 1945-1965 De leeftijd wa
Page 113 and 114:
Voogdijpupillen 39 werden in deze p
Page 115 and 116:
Over de periode 1999-2003 was de gr
Page 117 and 118:
meisje (cijfers uit jaar 2003) heel
Page 119 and 120:
eschikbare gegevens zou eind 1992 2
Page 121 and 122:
eden voor een plaatsing in een tehu
Page 123 and 124:
opvoedbaren’ werden opgenomen. Da
Page 125 and 126:
schoolprestaties van deze jeugdigen
Page 127 and 128:
posttraumatische stress bij deze ki
Page 129 and 130:
diploma. Eigenlijk vonden velen dat
Page 131 and 132:
Niettemin deed men toch moeite om m
Page 133 and 134:
Nederlands Hervormde Kinderzorg Bon
Page 135 and 136:
opleidingen voor het diploma A en B
Page 137 and 138:
tijdschrift voor Jeugdzorg (de opvo
Page 139 and 140:
hypotheken te verschaffen. Tegelijk
Page 141 and 142:
hiermee niet automatisch intensieve
Page 143 and 144:
standaard. Men vond dat alle pedago
Page 145 and 146:
eschikbaar en dat onderzoek leidt b
Page 147 and 148:
de zorg van ernstig getraumatiseerd
Page 149 and 150:
werd er meer en meer een specifieke
Page 151 and 152:
gesteld. Zo is voor het verkrijgen
Page 153 and 154:
moeten doen om geen boten te missen
Page 155 and 156:
kanten bekeken: door de directies e
Page 157 and 158:
psycholoog M.J.A. van Spanje schree
Page 159 and 160:
daaraan ondergeschikt bleven. De hu
Page 161 and 162:
4.3.1 De pedagogische cultuur in de
Page 163 and 164:
evenals kinderen met bijzondere beh
Page 165 and 166:
‘tweederangskinderen’ te voelen
Page 167 and 168:
zoveel onveiligheid in hun eerste r
Page 169 and 170:
Kinderen die hier grote moeite mee
Page 171 and 172:
terughoudendheid (zie de hierboven
Page 173 and 174:
midden van de jaren negentig de aan
Page 175 and 176:
faire en te grote permissiviteit te
Page 177 and 178:
De voorbereiding van kinderen op ee
Page 179 and 180:
De democratisering in de jaren zest
Page 181 and 182:
maatschappelijk werkinstelling die
Page 183 and 184:
onderscheiden: een groep die hulp e
Page 185 and 186:
veel meisjes boos en verontwaardigd
Page 187 and 188:
De rol van de voogdij- of gezinsvoo
Page 189 and 190:
overheersten. Er was sprake van een
Page 191 and 192:
Omgang met regels en straf Resident
Page 193 and 194:
een bepaalde tijd op, dan volgde wa
Page 195 and 196:
tehuizen vanuit een zestal zogehete
Page 197 and 198:
Horst: (Ortho)pedagogische grondvor
Page 199 and 200:
van de behandeling en doelrealisati
Page 201 and 202:
vergelijkbaar beeld gold voor confl
Page 203 and 204:
Aansluitend bij de diagnostiek waar
Page 205 and 206:
hebben over hun kind en diens opvoe
Page 207 and 208:
esidentiële verblijf eenvoudigweg
Page 209 and 210:
Seksuele cultuur binnen de inrichti
Page 211 and 212:
alcoholist of was er sprake van een
Page 213 and 214:
geheel ontgaan zijn, worden op de r
Page 215 and 216:
stafvergaderingen, januari-april, 1
Page 217 and 218:
grondpatroon moest voldoen aan de e
Page 219 and 220:
Wolters, die vooral waarschuwde voo
Page 221 and 222:
groepsleider, het personeelslid dat
Page 223 and 224:
issue. Het ging daarbij om drugsbel
Page 225 and 226:
hulpverlening na seksueel misbruik
Page 227 and 228:
ij klachten en een protocol over ho
Page 229 and 230:
per 10.000 minderjarigen in 1965. V
Page 231 and 232:
In de justitiële jeugdinrichtingen
Page 233 and 234:
orthopedagogische en een kind- en j
Page 235 and 236:
Personeel was er betrekkelijk weini
Page 237 and 238:
5 Thema III: Het kindperspectief in
Page 239 and 240:
te weinig gestimuleerd - en het sle
Page 241 and 242:
(Thoburn, Lewis, & Shemmings, 1995)
Page 243 and 244:
Tot begin jaren zestig De eerste st
Page 245 and 246:
speelde seksueel misbruik in de thu
Page 247 and 248:
De meeste pleegkinderen waren afkom
Page 249 and 250:
Zoals gezegd was voor bijna alle pu
Page 251 and 252:
dat uit deze interviews naar voren
Page 253 and 254:
wanneer je wilde.’ Naar Zutphen g
Page 255 and 256:
terrein was mooi. Er was toen in he
Page 257 and 258:
overdreven aanhaligheid tegenover l
Page 259 and 260:
hanteren. Fred moest in de voetspor
Page 261 and 262:
grootste probleem, niet de discipli
Page 263 and 264:
feest van een heilige, kwam ‘er e
Page 265 and 266:
Zoals met de meeste grote kinderteh
Page 267 and 268:
in een deuk in de gang’. Maar dat
Page 269 and 270:
dat ik tegen het plafond aan het pr
Page 271 and 272:
Ook pleegkinderen is in de laatste
Page 273 and 274:
zeggen en voelen zich op anderen aa
Page 275 and 276:
5. 3 Conclusie Wat kinderen van hun
Page 277 and 278:
is het contrast tussen hoe het tehu
Page 279 and 280:
uitgevoerde toezicht, zoals de meth
Page 281 and 282:
over[liet]’. Die instellingen war
Page 283 and 284:
ij de invoering van de kinderwetten
Page 285 and 286:
Het aantal geregistreerde gezinsvoo
Page 287 and 288:
spraken vervolgens de minister aan
Page 289 and 290:
met hun verblijf in het internaat [
Page 291 and 292:
In zijn onderzoek naar de historisc
Page 293 and 294:
Het kwam ook voor dat toezicht werd
Page 295 and 296:
kwaliteit van jeugdhulpverlening en
Page 297 and 298:
Het Algemeen College van Toezicht,
Page 299 and 300:
periode kort na de oorlog vooral de
Page 301 and 302:
instellingen (waaronder de protesta
Page 303 and 304:
In de vooroorlogse situatie waren h
Page 305 and 306:
keuze zonodig deskundige voorlichti
Page 307 and 308:
genoten. De minister bood daartoe e
Page 309 and 310:
deputaten had hij besloten tot een
Page 311 and 312:
vijfenveertig die een of meer kinde
Page 313 and 314:
2010). 109 Zij was werkzaam voor he
Page 315 and 316:
een verklaring van onderwerping in
Page 317 and 318:
welke vorm ook, zou plaats vinden
Page 319 and 320:
Waterstaat, die afkomstig was uit L
Page 321 and 322:
echtspersonen die als voogdij-inste
Page 323 and 324:
verdienen, eerst met de 7 e Afdelin
Page 325 and 326:
voor jongens ‘die, door welke oor
Page 327 and 328:
De Commissie Kampwerk Sociale Jeugd
Page 329 and 330:
aan deskundigheid, de schifting ont
Page 331 and 332:
de politie (met politie-auto) werd
Page 333 and 334:
van het kinderrecht naar de beginse
Page 335 and 336:
kampen die door de overheid werden
Page 337 and 338:
diploma van een erkende school voor
Page 339 and 340:
4. De inspecteur voor de culturele
Page 341 and 342:
elangenvertegenwoordigers (zoals de
Page 343 and 344:
werden ook hier de eerste stappen g
Page 345 and 346:
inspectierapporten [werden] opgeste
Page 347 and 348:
klachten. De verhoudingen werden ro
Page 349 and 350:
Borghouts. Dit waren manifestaties
Page 351 and 352:
maar waarvan de voordelen ook werde
Page 353 and 354:
6.3 Extern toezicht, inspectie en v
Page 355 and 356:
is - het hier geen ernstig geval [b
Page 357 and 358:
en een minderjarige die in de ambte
Page 359 and 360:
daarvan was. 170 Uit dit voorbeeld
Page 361 and 362:
het district Breda, mede namens de
Page 363 and 364:
verschijnselen in de jaren voorafga
Page 365 and 366:
De kwestie had in zekere zin het de
Page 367 and 368:
Mogelijkerwijs naar aanleiding van
Page 369 and 370:
Intern was er toen ook al actie ond
Page 371 and 372:
‘dat hiervoor ten Departemente vo
Page 373 and 374:
hierna te bespreken media kwam deze
Page 375 and 376:
schipperskamp Van Kinsbergen in Die
Page 377 and 378:
slachtoffer - of het moest van een
Page 379 and 380:
worden in kamp De Kuil in Beekberge
Page 381 and 382:
expressie. Pas onder invloed van de
Page 383 and 384:
instelling had opgezet (en over wie
Page 385 and 386:
de randpsychiatrie’, iets dat nie
Page 387 and 388:
psychiatrisch beleid bij de Heldrin
Page 389 and 390:
(Deetman, 2011, p. 47). Vanaf 1984
Page 391 and 392:
eportages over dat thema zou opleve
Page 393 and 394:
misbruik waarschijnlijk niet voorkw
Page 395 and 396:
voor het Jeugdbeleid in een open br
Page 397 and 398:
Inspectie, die de aanleiding zouden
Page 399 and 400:
dat iedereen wel kennis had van het
Page 401 and 402:
6.5 Toezicht vanuit de samenleving:
Page 403 and 404:
De berichtgeving over seksueel misb
Page 405 and 406:
Waar het ging om incidenten van sek
Page 407 and 408:
etekenis door de bewuste of onbewus
Page 409 and 410:
De jaren negentig De aandacht in de
Page 411 and 412:
jongens in de leeftijd van zes tot
Page 413 and 414:
een groep Marokkaanse jongens in de
Page 415 and 416:
onderzocht, 2004, p. 3; Vrijwillige
Page 417 and 418:
officier van justitie, vaker door d
Page 419 and 420:
centraal. Daarna komt - en dat was
Page 421 and 422:
misbruik gegeven wordt. Dit kan tab
Page 423 and 424:
2010 binnen de context van een vera
Page 425 and 426:
strafrechtelijk geplaatste jongeren
Page 427 and 428:
Thema II: Pedagogisch cultuur (deel
Page 429 and 430:
2008 keerde het traditionele beeld
Page 431 and 432:
om verbeteringen tot stand te breng
Page 433 and 434:
ontwikkeling van specifieke kinderr
Page 435 and 436:
zelf. Het accent lag, althans in de
Page 437 and 438:
onprettig pleeggezin dan in een mis
Page 439 and 440:
Verder had de verzuilde kinderbesch
Page 441 and 442:
aandacht voor seksueel misbruik van
Page 443 and 444:
8 Samenvatting In dit onderzoek is,
Page 445 and 446:
het andere pleeggezin, of van een p
Page 447 and 448:
tehuizen niet omdat er meestal niem
Page 450:
Jeugdzorg in Nederland, 1945-2010 R
Page 454 and 455:
Inhoudsopgave Bijlage 1 Instellings
Page 456:
Bijlage 1.1 Dwarsdoorsneden van de
Page 523 and 524:
Figuur 3. Sekse naar signatuur omst
Page 525 and 526:
Figuur 9. Sekse van de pupillen in
Page 528 and 529:
Bijlage 2 Historische survey 79
Page 530 and 531:
3c. Is uw vestiging of organisatie
Page 532 and 533:
8c. Hoe groot zijn de groepen jeugd
Page 534 and 535:
Vragen met betrekking tot seksueel
Page 536 and 537:
6 7 8 * te denken valt aan seksueel
Page 538 and 539:
Instellingsbeleid 13a. Bestaat er i
Page 540 and 541:
15b. Hoe was het externe toezicht v
Page 542 and 543:
Vervolgonderzoek Vanuit deze survey
Page 545 and 546:
Bijlage 2.2 Brief met instructies v
Page 547 and 548:
19. De Hartelborgt, justitiële jeu
Page 549 and 550:
Figuur 14 Geografische spreiding va
Page 551 and 552:
Handboek/reader 9 (2,5) 5 (3,1) 4 (
Page 553 and 554:
Bijlage 3 Archiefonderzoek en oral
Page 555 and 556:
Voor het bestuderen van inspectie e
Page 557 and 558:
Bijlage 4 De media over seksueel mi
Page 559 and 560:
dagblad, waarbij aandacht wordt bes
Page 561 and 562:
1945 tot circa 1990 bleek vanwege d
Page 563 and 564:
achtenzeventig treffers bleken indi
Page 565 and 566:
van seksueel misbruik in de jeugdzo
Page 567 and 568:
Figuur 22: Trouw 1992-2010 25 20 15
Page 569 and 570:
etekent niet dat zedendelicten niet
Page 571 and 572:
Figuur 23. Spreiding aantal kranten
Page 573 and 574:
Indirect relevante berichten Naast
Page 575 and 576:
In dit bericht spreekt Pyck over he
Page 577 and 578:
delinquenten als werknemer of vrijw
Page 579 and 580:
kans op seksueel misbruik vergroot
Page 581 and 582:
Waag behandeld. Dit aantal is volge
Page 583 and 584:
Figuur 24. Relevante berichten Leeu
Page 585 and 586:
veertien, spelen zich af in een ple
Page 587 and 588:
Buitenlandse incidenten In bijlage
Page 589 and 590:
jaar en 9 maanden verslag gelegd: i
Page 591 and 592:
Het merendeel van de krantenbericht
Page 593 and 594:
Zedenmisdrijf OR zedenmisdrijven Pl
Page 595 and 596:
Heino/Gooise Stichting voor Jeugd e
Page 597 and 598:
Setting Bijlage 4.3 Berichten over
Page 599 and 600:
zen Kind en Jeugd verstandelijk geh
Page 601 and 602:
Sociaal Agogisch Centrum Het Burger
Page 603 and 604:
verleden is veroordeeld voor zedenm
Page 605 and 606:
Heldring-stichtingen in Zetten Kind
Page 607 and 608:
Huize Alexandra in Almelo De Dreef
Page 609 and 610:
De Sonnenburgh in Wassenaar + De Ko
Page 611 and 612:
44-jarige geplaatst. Pleeggezin Oud
Page 613 and 614:
Gezinsvervangend tehuis Gezinsverva
Page 615 and 616:
Pleeggezin Heerenveen Pleeg-/vakant
Page 617 and 618:
Tjallingahiem Leeuwarden man bij wi
Page 619 and 620:
Rijksinrichting voor Jongens, Den E
Page 621 and 622:
een zestienjarige pupil misbruikt t
Page 623 and 624:
AZC Burgum en AZC Drachten medewerk
Page 625 and 626:
Rooms-katholiek internaat in het Ge
Page 627 and 628:
Bijlage 4.6 Relevante buitenlandse
Page 629 and 630:
Kindertehuizen van stichting Casa P
Page 631 and 632:
Kindertehuis Hamro Jivan in Kathman
Page 633 and 634:
Bijlage 4.7 Relevante incidenten ui
Page 635 and 636:
Inrichting in Ermelo voor verstande
Page 637 and 638:
Pleeggezin in Nes (Ameland) De Wadd
Page 639 and 640:
190
Page 641 and 642:
BRONNEN I. Archieven Archief Inspec
Page 643 and 644:
Ex-pupillen van 'dr. F.' in de aanv
Page 645 and 646:
LITERATUUR Abbenhuis, C.W.E. (1974)
Page 647 and 648:
Becker, J.W. en R. Vink (1994). Sec
Page 649 and 650:
Boendermaker, L. en M. Malsch (2000
Page 651 and 652:
Burlingham, D. en A. Freud (1943).
Page 653 and 654:
Couwenberg, S.W. (red.) (2005). Sek
Page 655 and 656:
and Youth Care. Challenging underst
Page 657 and 658:
Directie Kinderbescherming (1983).
Page 659 and 660:
Ende, H.W. van den (1990). Herorië
Page 661 and 662:
Gaag, R.S. van der en B. Speet (201
Page 663 and 664:
Groen, A. en L. Haarsma (1995). Die
Page 665 and 666:
Hermanns, J. (2008). Verschoven gez
Page 667 and 668:
IJzendoorn, M.H. van (2007). Kinder
Page 669 and 670:
Knorth, E.J., M. Kalverboer en J. K
Page 671 and 672:
Kruyswijk-Hamburger, R.C.S. (1927).
Page 673 and 674:
Lunenberg, M. (1988). Geluk door ge
Page 675 and 676:
Mol, A. en P. van Lieshout (1987).
Page 677 and 678:
Otter, G.H.J. den (1963). Voogdijki
Page 679 and 680:
Ploeg, J.D. van der en E.M. Scholte
Page 681 and 682:
Rooden, P. van (1996). Religieuzen
Page 683 and 684:
Senden Theis S. van (1924). How fos
Page 685 and 686:
Stichting Alexander (2011). Nergens
Page 687 and 688:
Vasterman, P. (2004). Mediahypes en
Page 689 and 690:
Weijenberg, J. (2008). Professionel
Page 691 and 692:
Winnicott, D.W. (red.) (1990). Depr
Page 693 and 694:
Onderzoek naar seksueel misbruik va
Page 695 and 696:
3.2.2.6. Aangifteplicht/-bevoegdhei
Page 697 and 698:
1. Inleiding Effectieve bescherming
Page 699 and 700:
de in het verdrag ter bescherming v
Page 701 and 702:
concreto dat de staat een kind dat
Page 703 and 704:
verstandelijke of lichamelijke hand
Page 705 and 706:
het kaderbesluit was voorzien per 2
Page 707 and 708:
passende bijstand wordt verleend. A
Page 709 and 710:
seksuele integriteit én beschermin
Page 711 and 712:
Seksueel contact met een persoon (j
Page 713 and 714:
2. Indien de schuldige van het pleg
Page 715 and 716:
Bij een veroordeling voor seksueel
Page 717 and 718:
handelingen met hem te plegen of zo
Page 719 and 720:
Het gaat om de navolgende bepalinge
Page 721 and 722:
Ten slotte is in deze wetgeving het
Page 723 and 724:
individuele en zeer specifieke omst
Page 725 and 726:
Periode van 1945 - 2011 Met ingang
Page 727 and 728:
(elkaar tegensprekende) verklaringe
Page 729 and 730:
Beschrijving In de klachtprocedure
Page 731 and 732:
van 8 jaar of meer is gesteld, en -
Page 733 and 734:
kinderbescherming berust bij de bur
Page 735 and 736:
egelt de informatieverschaffing tus
Page 737 and 738:
Bij de wet van 10 juli 1947, Sb. H
Page 739 and 740:
voorwaarden was voldaan. De voorwaa
Page 741 and 742:
opgenomen in afwachting van een bes
Page 743 and 744:
63) met ingang van 1 januari 1997 g
Page 745 and 746:
Beschrijving Maatregelen van kinder
Page 747 and 748:
Uithuisplaatsing geschiedt als geze
Page 749 and 750:
Voordat de kinderrechter een beslis
Page 751 and 752:
op het terrein van de kinderbescher
Page 753 and 754:
gold ook voor de bepalingen inzake
Page 755 and 756:
Op 1 januari 1970 is Boek I nieuw B
Page 757 and 758:
De gehele Wjz is ook van toepassing
Page 759 and 760:
de hiervoor genoemde eisen opgenome
Page 761 and 762:
termijn, of (b) de ouder het gezag
Page 763 and 764:
ieder geval doeltreffend, doelmatig
Page 765 and 766:
- met het oog op een onderzoek naar
Page 767 and 768:
het Uitvoeringsbesluit kinderbesche
Page 769 and 770:
in een rijksinrichting geschiedde,
Page 771 and 772:
toepassing op de rijksinrichtingen
Page 773 and 774:
voor rijksinrichtingen en particuli
Page 775 and 776:
Een Commissie van advies inzake de
Page 777 and 778:
Ingevolge de Wjhv was in elke rijks
Page 779 and 780:
echtspersonen en instellingen van w
Page 781 and 782:
degene die de melding heeft gedaan
Page 783 and 784:
persoon die in een beroepsmatige hu
Page 785 and 786:
Jeugdigen kunnen worden veroordeeld
Page 787 and 788:
Een jeugdige die zijn geldboete nie
Page 789 and 790:
Dat was ook mogelijk bij voorwaarde
Page 791 and 792:
4.3.2. Plaatsing in een justitiële
Page 793 and 794:
Opvanginrichtingen en behandelinric
Page 795 and 796:
eëindiging komt van de directeur o
Page 797 and 798:
zaken in een gesticht werd toevertr
Page 799 and 800:
gedetineerden in rijksinrichtingen,
Page 801 and 802:
T.a.v. gevangenen, veroordeelden to
Page 803 and 804:
Op 1 september 1988 is een omvangri
Page 805 and 806:
gepleegd of over een overtreding va
Page 807 and 808:
ieder geval doeltreffend, doelmatig
Page 809 and 810:
worden uitgeoefend op de gemeenscha
Page 811 and 812:
Beginselenwet justitiële jeugdinri
Page 813 and 814:
De Rsj hield algemeen toezicht op d
Page 815 and 816:
Een ieder heeft recht op lichamelij
Page 817 and 818:
Gebruik van deze gegevens voor een
Page 819 and 820:
3. Deelonderzoek 2b: Seksueel misbr
Page 821 and 822:
Inhoudsopgave 1. Inleiding 6 1.1 Ac
Page 823 and 824:
5.6.1 Pleegzorg in relatie tot de r
Page 825 and 826:
1. Inleiding Seksueel misbruik in d
Page 827 and 828:
afhankelijkheden, loyaliteiten en g
Page 830 and 831:
2. Governance vanuit het kindperspe
Page 832 and 833:
- Sturing op basis van prestatiepri
Page 834 and 835:
personen binnen de instelling of he
Page 836 and 837:
kunnen wel een morele verantwoordel
Page 838 and 839:
escherming moet gericht zijn op een
Page 840 and 841:
het versterken van de veerkracht en
Page 842 and 843:
JeugdzorgPlus, justitiële jeugdinr
Page 844:
Tabel 1 Beschrijving van geselectee
Page 847 and 848:
zestien jaar is strafbaar als er on
Page 849 and 850:
is een OTS en uithuisplaatsing onvo
Page 851 and 852:
2 Regeling pleegzorg). Als het kind
Page 853 and 854:
verdenking van zedenmisdrijven of k
Page 855 and 856:
Melden AMK In de Wet op de jeugdzor
Page 857 and 858:
Per 1 april 2011 is de Kinderombuds
Page 859 and 860:
3.3 Justitiële jeugdinrichtingen I
Page 861 and 862:
maandcommissaris vervult de taken v
Page 863 and 864:
De inspecties hanteren een toetsing
Page 866 and 867:
4. De praktijk van de residentiële
Page 868 and 869:
toetsen of het kwaliteitsmanagement
Page 870 and 871:
niet uitputtend, maar geeft een glo
Page 872 and 873:
cliëntvertrouwenspersonen niet dir
Page 874 and 875:
4.2.1 Professionaliteit ‘Een echt
Page 876 and 877:
antecedentenonderzoek worden gedaan
Page 878 and 879:
vaardigheden. Wat moet een professi
Page 880 and 881:
jeugdige zich prettig voelt, aldus
Page 882 and 883:
de instelling handen en voeten te g
Page 884 and 885:
de jongeren behoort seksualiteit ee
Page 886 and 887:
De meeste betrokkenen in deze cirke
Page 888 and 889:
genoemd als iemand waar de jeugdige
Page 890 and 891:
een medewerker zich laat vangen in
Page 892 and 893:
aanwezig in de kinddossiers. Door h
Page 894 and 895:
heeft gedragen. Daarnaast behoort h
Page 896 and 897:
ij de politie. De jongens zijn uit
Page 898 and 899:
4.4.5 Maatregelen tegen het licht W
Page 900 and 901:
dat de JJI’s hun opdracht inzake
Page 902 and 903:
Voorzorg Vanuit het kindperspectief
Page 904 and 905:
het niet goed mogelijk om afwijking
Page 906 and 907:
jarenlang duurt draagt weinig bij a
Page 908 and 909:
in jeugdzorginstellingen. Die ligt
Page 910 and 911:
en ambigu is. Of de routes ertoe le
Page 912 and 913:
5. De praktijk van de pleegzorg Ple
Page 914 and 915:
omdat pleegouders niet in het schem
Page 916 and 917:
5.1.5 Cliëntvertrouwenspersonen en
Page 918 and 919:
hebben zich vervelende dingen afges
Page 920 and 921:
zoals Triple P 35 en een pubercursu
Page 922 and 923:
in de netwerkpleeggezinnen en op he
Page 924 and 925:
hoge caseload. Daarnaast wordt erop
Page 926 and 927:
crisisplaatsing of bij een hulpverl
Page 928 and 929:
Soms spreekt een pleegzorgmedewerke
Page 930 and 931:
Figuur 5.2 Concentrisch model voor
Page 932 and 933:
gezinsvoogd, een contactpunt zijn w
Page 934 and 935:
5.4 Melden en maatregelen Wij hebbe
Page 936 and 937:
training aangeleerd kunnen worden,
Page 938 and 939:
en gezinsvoogden, omdat de pedagogi
Page 940 and 941:
opvoedingsvariant en therapeutisch
Page 942 and 943:
5.6.3 Governance van het beschermin
Page 944 and 945:
6. Organisatie van beschermingsmech
Page 946 and 947:
kind. Wat belangrijk is in het kade
Page 948 and 949:
6.2 Residentiële zorg De residenti
Page 950 and 951:
Binnen de residentiële jeugdinstel
Page 952 and 953:
zeker voor jeugdigen die seksueel g
Page 954 and 955:
leefgroep). Bij calamiteiten houdt
Page 956 and 957:
leefgroepen, waar meerdere professi
Page 958 and 959:
kinderen zodat een veilige leefomge
Page 960 and 961:
van het kind. De specifieke vakbekw
Page 962 and 963:
6.4.2 Druk op arrangement Er zijn d
Page 964 and 965:
6.5 Aanbevelingen Het beschermingsa
Page 966 and 967:
voor het slachtoffer en de pleger.
Page 968 and 969:
aandacht aan (instelling). Voorkom
Page 970 and 971:
hun eigen gezin. Het beschermingsar
Page 972 and 973:
kind en laat de inspectie toezien o
Page 974 and 975:
Literatuur Baat, de M. en C. Bartel
Page 976 and 977:
Grietens, H. (2012). Seksueel misbr
Page 978 and 979:
Osborne, S.P. (red.) (2010). The ne
Page 980 and 981:
Bijlage A. Methodologische verantwo
Page 982 and 983:
2.1 Alexandra Alexandra in Almelo b
Page 984 and 985:
Bijlage A.2 Overzicht geïnterviewd
Page 986 and 987:
Bijlage A.3 Instellingen vertegenwo
Page 988 and 989:
Risicogebied Indicatoren Bejegening
Page 990 and 991:
Bijlage B.2 Toetsingskader IJZ - Se
Page 992 and 993:
Thema Criteria Indicatoren Bronnen
Page 994 and 995:
Thema’s Criteria (Wanneer is het
Page 996 and 997:
Colofon Opdrachtgever commissie-Sam
Page 998:
Prevalentie Seksueel Misbruik in de
Page 1001 and 1002:
3 4.7 Etniciteit 52 4.8 Kenmerken p
Page 1003 and 1004:
1. INLEIDING Seksueel misbruik is e
Page 1005 and 1006:
De volgende vragen staan centraal i
Page 1007 and 1008:
2.1 Ethische aspecten De onderszoek
Page 1009 and 1010:
gesloten jeugdinrichting (Jeugdzorg
Page 1011 and 1012:
geselecteerd dan nodig om het beoog
Page 1013 and 1014:
2.4 Het meten van seksueel misbruik
Page 1015 and 1016:
misbruik. Wanneer een informant een
Page 1017 and 1018:
C) het overige seksueel misbruik. D
Page 1019 and 1020:
studie weggelaten. Om meer specifie
Page 1021 and 1022:
23 Overig Een volwassene en/of een
Page 1023 and 1024:
Drie instellingen hebben op directi
Page 1025 and 1026:
items, waarmee ze aangaven dat alle
Page 1027 and 1028:
3. RESULTATEN INFORMANTENSTUDIE 3.1
Page 1029 and 1030:
oververtegenwoordiging van meisjes
Page 1031 and 1032:
Tabel 3.2 Prevalentieschatting seks
Page 1033 and 1034:
7 6 5 4 3 2 1 0 Residentieel. Zoals
Page 1035 and 1036:
3.5 Vergelijking pleegzorg en resid
Page 1037 and 1038:
3.6 Kenmerken plegers Bij 60% van d
Page 1039 and 1040:
de periode 2008-2009 3,9 (2,5~8,3)
Page 1041 and 1042:
seksueel misbruik, omdat niet beken
Page 1043 and 1044:
havo of het vwo en was 95% in Neder
Page 1045 and 1046:
waren, vaak samen verbleven. Het on
Page 1047 and 1048:
Page 1049 and 1050:
Page 1051 and 1052:
53 Wanneer de jongeren wel informat
Page 1053 and 1054:
Net als voor 2010 waren er ook voor
Page 1055 and 1056:
450 400 350 300 250 200 150 100 50
Page 1057 and 1058:
Hamby, S.L., en D. Finkelhor (2000)
Page 1059 and 1060:
BIJLAGEN 61 1. Folder jongeren 70 2
Page 1063:
BIJLAGE 2 Registratieformulier info
Page 1096:
BIJLAGE 4 Handelingsprotocol voor d
Page 1099 and 1100:
101
Page 1101 and 1102:
BIJLAGE 5 Prevalentieschattingen me
Page 1103 and 1104:
Prevalentieschattingen seksueel mis
Page 1105 and 1106:
Literatuurstudie, interviews en dos
Page 1107 and 1108:
Literatuurstudie seksueel misbruik
Page 1109 and 1110:
Inhoudsopgave Verantwoording ......
Page 1111 and 1112:
1. Inleiding Deze literatuurstudie
Page 1113 and 1114:
2. Het voorkomen van seksueel misbr
Page 1115 and 1116:
de tweehonderdelf gevallen die in d
Page 1117 and 1118:
d) professionals die een vermoeden
Page 1119 and 1120:
Ondanks dat stellen zij dat misbrui
Page 1121 and 1122:
eschouwd. Als voorbeelden noemden z
Page 1123 and 1124:
Tabel 2 Overzicht van onderzoeken n
Page 1125 and 1126:
Onderzoek/publicatie N onderzoeksgr
Page 1127 and 1128:
3. Plegers van seksueel misbruik bi
Page 1129 and 1130:
Barter (1997) plaatst kanttekeninge
Page 1131 and 1132:
duizend ‘court-dependent clients
Page 1133 and 1134:
Chernoff, et al., 1994 Pleeggezin 7
Page 1135 and 1136:
interpersoonlijke relaties, c.q. he
Page 1137 and 1138:
Begeleiding en supervisie In de ger
Page 1139 and 1140:
5. Management van residentiële voo
Page 1141 and 1142:
6. Slotconclusie Vraagstelling De l
Page 1143 and 1144:
kunde van professionals en pleegoud
Page 1145 and 1146:
Baxter-Stern, K. (1978). Prevention
Page 1147 and 1148:
ChildLine: Looked after children ta
Page 1149 and 1150:
Helming, E., H. Kindler, A. Langmey
Page 1151 and 1152:
Morton, J., R. Clark en J. Pead (19
Page 1153 and 1154:
Sebre, S., L. Ļebedeva en I. Trape
Page 1155 and 1156:
Bijlage 1 Zoektermen, sites en ande
Page 1157 and 1158:
Bijlage 2: Definities of omschrijvi
Page 1159 and 1160:
injuring the child - Neglect applie
Page 1161 and 1162:
Litouwen, geen jaartal. Geen defini
Page 1163 and 1164:
Inhoudsopgave 1. Inleiding intervie
Page 1165 and 1166:
‘Dan was er een pupil met grensov
Page 1167 and 1168:
twaalf. Pleegzorgmedewerkers voelde
Page 1169 and 1170:
pleegzorgbegeleiders zeggen dit ond
Page 1171 and 1172:
De screening van pleeggezinnen is a
Page 1173 and 1174:
Inhoudsopgave 1. Inleiding ........
Page 1175 and 1176:
Bij een tweede instelling (twee pup
Page 1177 and 1178:
Met een 17-jarige was een interview
Page 1179 and 1180:
pleeggezin en twee in een netwerk p
Page 1181 and 1182:
‘Toen ik het aan mijn voogd verte
Page 1183 and 1184:
‘Ik krijg een trilaanval als ik e
Page 1185 and 1186:
Bijlage 1: Mails aan pupillen Pupil
Page 1187 and 1188:
Eindverslag dossierstudie seksueel
Page 1189 and 1190:
6. Inleiding In dit deel worden de
Page 1191 and 1192:
11. Wat is er gebeurd? ‘In bad sa
Page 1193 and 1194:
‘Grootouders hebben X daar weg ku
Page 1195 and 1196:
6. Deelonderzoek 4: Aard en omvang
Page 1197 and 1198:
INHOUDSOPGAVE Voorwoord 5 Samenvatt
Page 1199:
D7 Focusgroepen 327 Pauline Schreud
Page 1202 and 1203:
estond van seksueel probleemgedrag
Page 1204 and 1205:
privéleven was veelal geen sprake,
Page 1206 and 1207:
Omdat in de tehuizen de machtsverho
Page 1208 and 1209:
leeftijdsgenoten. Als het gaat om e
Page 1210 and 1211:
A. aard en omvang van seksueel misb
Page 1212 and 1213:
Hoofdstuk 2 1945-1965 : ‘Seksueel
Page 1214 and 1215:
opvoeding beslist verkeerd is gewee
Page 1216 and 1217:
jongens. Normoverschrijdend gedrag
Page 1218 and 1219:
in het omgaan hiermee. De kinderbes
Page 1220 and 1221:
was daarom noodzaak, anders ‘neem
Page 1222 and 1223:
2.4 Het ‘beroepsrisico’ van de
Page 1224 and 1225:
medewerker Fontein deed vermoeden d
Page 1226 and 1227:
geheel ontgaan zijn, worden op de r
Page 1228 and 1229:
alledaagse werkelijkheid kampen met
Page 1230 and 1231:
De grootschalige studies van sociol
Page 1232 and 1233:
psycho-seksuele ontwikkeling van ki
Page 1234 and 1235:
een ander internaat werd over een a
Page 1236 and 1237:
Het tijdschrift SJOW wijdde er in 1
Page 1238 and 1239:
zeven jaar in het ABW woonden. Het
Page 1240 and 1241:
denken van het bestuur, angst voor
Page 1242 and 1243:
De groepsleiders hadden niet de ind
Page 1244 and 1245:
In de meeste tehuizen gold geen ver
Page 1246 and 1247:
3.6 Het tehuismeisje: van ‘onzede
Page 1248 and 1249:
3.7 Reacties op signalen van seksue
Page 1250 and 1251:
zijn ogen te knipperen en hij werd
Page 1252 and 1253:
publiciteit gezocht met kritiek op
Page 1254 and 1255:
Kinderen en jongeren, die met een s
Page 1256 and 1257:
Hoofdstuk 4 1990-2008: Seksueel mis
Page 1258 and 1259:
soms gepaard gaan met geweld. Veela
Page 1260 and 1261:
Uit deze analyse bleek dat er hoge
Page 1262 and 1263:
ichtlijn. Volgens Boelrijk staan je
Page 1264 and 1265:
‘Er is ook vaak sprake van een ge
Page 1266 and 1267:
esterende 15% betrof het andere vol
Page 1268 and 1269:
in het weekend met volwassen famili
Page 1270 and 1271:
Seksuele handelingen, seksuele cont
Page 1272 and 1273:
die - zoals uit de kwantitatieve su
Page 1274 and 1275:
ging. Hij meent dat ze nu wraak op
Page 1276 and 1277:
wordt (…) er zit natuurlijk een e
Page 1278 and 1279:
instelling op de pleger gereageerd
Page 1280 and 1281:
Casus 3c ‘In de groep waar dit ge
Page 1282 and 1283:
Groepsleiders mogen nog steeds wel
Page 1284 and 1285:
Hoofdstuk 5 Conclusies Inleiding In
Page 1286 and 1287:
oorspronkelijke jeugdinterventies v
Page 1288 and 1289:
Survey conclusies Voor de laatste o
Page 1290 and 1291:
Referenties Aichhorn, A. (1925). Ve
Page 1292 and 1293:
gesprek met vorigen. Assen: Van Gor
Page 1294 and 1295:
Nijnatten, C.H.C.J. van (1997). Tal
Page 1296 and 1297:
Zeylstra-Loghem, J. G. van (1940).
Page 1298 and 1299:
1965 ‒ 1990 In the sixties, Child
Page 1300 and 1301:
professional way of dealing with th
Page 1302 and 1303:
106
Page 1304 and 1305:
D1 Seksualiteit en jeugd: moraal en
Page 1306 and 1307:
emancipatie van de ‘kinderlijke s
Page 1308 and 1309:
onderzoekers geconstateerd. Moeders
Page 1310 and 1311:
seksuele moraal waren al een eeuw a
Page 1312 and 1313:
‘Kinderlijke seksualiteit’, hom
Page 1314 and 1315:
‘Sex van volwassenen en kind is v
Page 1316 and 1317:
de maatschappelijke en politieke ag
Page 1318 and 1319:
Draijer, N. (1990). Seksuele trauma
Page 1320 and 1321:
Nijs, P. en M. Vandenberghe-Devrien
Page 1322 and 1323:
D2 Seksueel misbruik in de resident
Page 1324 and 1325:
Er is gebruik gemaakt van een aanta
Page 1326 and 1327:
Polen In 2009-2010 verscheen een ra
Page 1328 and 1329:
het misbruik: bij jongens was vaker
Page 1330 and 1331:
espondenten (kinderen zijn geneigd
Page 1332 and 1333:
machtspositie aanwendde om een klim
Page 1334 and 1335:
omgeving te bieden, uit beeld. Gree
Page 1336 and 1337:
Green (1998) aandacht voor het prob
Page 1338 and 1339:
voordeed was dat Afro-Amerikaanse j
Page 1340 and 1341:
hiervoor moeten echter niet alleen
Page 1342 and 1343:
Literatuur Wetenschappelijke public
Page 1344 and 1345:
Eggertsen, L. (2008). Primary Facto
Page 1346 and 1347:
Rindfleisch, N. en J. Rabb (1984).
Page 1348 and 1349:
Factsheet wetenschappelijke literat
Page 1350 and 1351:
Blatt, E. & Brown, S. (1986); USA B
Page 1352 and 1353:
Meezan, W. (2007); USA Cawson, P. (
Page 1354 and 1355:
Davidson-Arad, B., Benbenishty, R.
Page 1356 and 1357:
Fitzpatrick, M., Carr, A., Dooley,
Page 1358 and 1359:
L., Calam, R. & Cox, A. (1994); Gov
Page 1360 and 1361:
Groze, V. (1990); USA Hawkins, R.M.
Page 1362 and 1363:
Howitt, D. (1995); UK Hukkanen, R.,
Page 1364 and 1365:
Parkin, W. & Greene, L. (1997); UK
Page 1366 and 1367:
Spencer, J.W. & Knudsen, D.D. (1992
Page 1368 and 1369:
D3 Seksualiteit en seksueel misbrui
Page 1370 and 1371:
Tabel 1 Aantal gevonden artikelen e
Page 1372 and 1373:
Vervolgens is de inhoud van de vers
Page 1374 and 1375:
keerzijde van de medaille van het g
Page 1376 and 1377:
Het verslag van het onderzoek in de
Page 1378 and 1379:
allergrootste belang de gevaren te
Page 1380 and 1381:
Claassens behandelde elk jaar aan h
Page 1382 and 1383:
Het delict als zodanig is geen erns
Page 1384 and 1385:
die, door er zoveel over te spreken
Page 1386 and 1387:
seksualiteit een plaats heeft bínn
Page 1388 and 1389:
3.2.3 Homo- en pedoseksuele gevoele
Page 1390 and 1391:
3.2.4 Seksueel probleemgedrag van k
Page 1392 and 1393:
1991) over de affaire-Finkensieper
Page 1394 and 1395:
etrekking tot seksueel misbruik of
Page 1396 and 1397:
over hun opvattingen en ervaringen
Page 1398 and 1399:
ván pupillen vóór de groepsleidi
Page 1400 and 1401:
SJOW Vanaf 1973 zijn Mozaïek en De
Page 1402 and 1403:
Tabel A.1 Aantal gevonden artikelen
Page 1404 and 1405:
Tabel A.9 Aantal gevonden artikelen
Page 1406 and 1407:
1967 1 5 1968 2 9 1969 7 19 1970 1
Page 1408 and 1409:
Literatuur Beets, N. (1958). Over l
Page 1410 and 1411:
IJzendoorn, M. van en G. Haans (199
Page 1412 and 1413:
Ritsema van Eck, J. (1958). Boekbes
Page 1414 and 1415:
D4 Survey naar de aard en omvang va
Page 1416 and 1417:
tweehonderdzesenvijftig vestigingen
Page 1418 and 1419:
4.2 Onderzoeksresultaten omvang en
Page 1420 and 1421:
survey vraagt de respondenten dus t
Page 1422 and 1423:
Van alle driehonderdvierenvijftig r
Page 1424 and 1425:
Tabel 10 Aard vermoedens misbruik i
Page 1426 and 1427:
gezinshuizen als hulpverleningsvorm
Page 1428 and 1429:
de spreiding van de respons, die re
Page 1430 and 1431:
‘Jongen van 12 jaar op de kamer e
Page 1432 and 1433:
We geven van beide typen enkele ill
Page 1434 and 1435:
op de bank zit met z'n hand in z’
Page 1436 and 1437:
groepsgenoot haar tijdens stoeien.
Page 1438 and 1439:
zekere vorm van macht ontlenen. Zij
Page 1440 and 1441:
‘In deze casus (zie 4c) heeft de
Page 1442 and 1443:
5.4.2 Reactiepatronen op seksueel m
Page 1444 and 1445:
Casus 4a ‘Gemengde leefgroep met
Page 1446 and 1447:
Leeftijd van de plegers De leeftijd
Page 1448 and 1449:
Tabel 4b Plaatsingsgrond slachtoffe
Page 1450 and 1451:
leeftijdsgenoten was in twaalf geva
Page 1452 and 1453:
Tabel 8 Wijze van reageren door de
Page 1454 and 1455:
categorieën vijftig van de drieën
Page 1456 and 1457:
Tabel 12 Reactie van de instelling
Page 1458 and 1459:
Tabel 14 Reactie instelling - slach
Page 1460 and 1461:
de medewerker. Deze toestemming pas
Page 1462 and 1463:
zijn ouders, pleger en oud-pupil ge
Page 1464 and 1465:
seksuele handelingen verricht (welk
Page 1466 and 1467:
Situatiebeschrijving Misbruik door
Page 1468 and 1469:
misbruik. 14 Jongen en meisje gaven
Page 1470 and 1471:
27 Twee groepsgenoten zijn 's nacht
Page 1472 and 1473:
39 Een jongen kwam op de kamer van
Page 1474 and 1475:
70 Jongen van andere groep heeft ti
Page 1476 and 1477:
de hand van de geraadpleegde archie
Page 1478 and 1479:
3 Archieven en archiefbeheer Omdat
Page 1480 and 1481:
naoorlogse archief van Nederlandsch
Page 1482 and 1483:
In een sollicitatiemap bevindt zich
Page 1484 and 1485:
een groot deel afgenomen. Ook de vu
Page 1486 and 1487:
Voor deze periode zijn geen bronnen
Page 1488 and 1489:
Alle beschikbare dossiers uit de pe
Page 1490 and 1491:
5.4 Meldingen Bij de commissie-Sams
Page 1492 and 1493:
maatregelen genomen hoefden te word
Page 1494 and 1495:
vooral mejuffrouwen. Eind jaren zes
Page 1496 and 1497:
Jeugdigen (RBIJ) en vervolgens een
Page 1498 and 1499:
Personeelsdossiers De personeelsdos
Page 1500 and 1501:
Het is duidelijk dat De Hunnerberg
Page 1502 and 1503:
kunnen natrekken. Het voorkomen van
Page 1504 and 1505:
Het gaat hier in het bijzonder om d
Page 1506 and 1507:
Wie is G.? 82 Groepsleider G. treed
Page 1508 and 1509:
5.3 1990-2008 Resultaten onderzoek
Page 1510 and 1511:
6c Archiefonderzoek William Schrikk
Page 1512 and 1513:
eenendertig in 1952. In de jaren 19
Page 1514 and 1515:
Het aanleggen van een dossier door
Page 1516 and 1517:
1945 1933 4 Alle aanwezige dossiers
Page 1518 and 1519:
5.1 1945-1965 Vanaf 1945 is er veel
Page 1520 and 1521:
gehouden: ‘op de groep lijkt ze e
Page 1522 and 1523:
andere jongen had gevraagd of zijn
Page 1524 and 1525:
hun mening, onder de professionele
Page 1526 and 1527:
Het omgaan met (vermoedens van) sek
Page 1528 and 1529:
D8 Kwalitatieve analyse van de meld
Page 1530 and 1531:
slachtoffer, de duur van het misbru
Page 1532 and 1533:
Misbruik van meisjes Meldingen van
Page 1534 and 1535:
Reacties op het misbruik Van de een
Page 1536 and 1537:
Zes respondenten melden intimidatie
Page 1538 and 1539:
plegers, bijvoorbeeld ‘een groeps
Page 1540 and 1541:
8.4 Periode 3: 1980-1995 Het totale
Page 1542 and 1543:
In deze tijdsperiode zijn met name
Page 1544 and 1545:
OM, bij een andere melding is met d
Page 1546 and 1547:
misbruikt, twee andere jongens zijn
Page 1548 and 1549:
tijdsperiode is 21% van katholieke
Page 1550 and 1551:
Bijlage 1 Survey 354
Page 1552 and 1553:
3b. Hoe lang bestaat uw vestiging o
Page 1554 and 1555:
6. Verblijven de jeugdigen in uw in
Page 1556 and 1557:
8d. Verblijven de jeugdigen met een
Page 1558 and 1559:
9b. Indien u onder 9a heeft aangege
Page 1560 and 1561:
Indien u hierboven ‘ja’ heeft g
Page 1562 and 1563:
Indien u hierboven ‘ja’ heeft g
Page 1564 and 1565:
gerucht 1 2 3 4 5 6 7 8 pleger(s):
Page 1566 and 1567:
anders, namelijk: 13c. Sinds wannee
Page 1568 and 1569:
15b. Hoe was het externe toezicht v
Page 1570 and 1571:
16b. Deze informatie betreft: aard
Page 1572 and 1573:
verdere informatie zouden kunnen ve
Page 1574 and 1575:
Bijlage 2 Verdiepende survey 378
Page 1576 and 1577:
2. Was er ook sprake van andere vor
Page 1578 and 1579:
Voor zover door u aangegeven, wilt
Page 1580 and 1581:
Incident 2 jongen/ meisje? slachtof
Page 1582 and 1583:
14. Is het beleid met betrekking to
Page 1584 and 1585:
7. Deelonderzoek 4: Seksueel misbru
Page 1586 and 1587:
juli 2012 2
Page 1588 and 1589:
3.2.1 Een inhoudsanalyse van incide
Page 1590 and 1591:
INLEIDING Dit deelrapport gaat over
Page 1592 and 1593:
Boeke, & van Beugen, 1968). Ze kent
Page 1594 and 1595:
zich te hechten aan hun pleegouders
Page 1596 and 1597:
ontwikkelen, kinderen helpen hun ge
Page 1598 and 1599:
wat niet in relatie tot pleegkinder
Page 1600 and 1601:
HOOFDSTUK 2 Seksueel misbruik van k
Page 1602 and 1603:
kinderen worden geplaatst bij buren
Page 1604 and 1605:
Waterhouse, & Lutzman, 2008; Sincla
Page 1606 and 1607:
gesteld: ‘Did anyone in the foste
Page 1608 and 1609:
was het aantal bewezen gevallen van
Page 1610 and 1611:
Benedict, Zuravin, Brandt en Abbey
Page 1612 and 1613:
Dit is des te opmerkelijker omdat,
Page 1614 and 1615:
training bij pleegouders, de freque
Page 1616 and 1617:
(‘Please tell me in your own word
Page 1618 and 1619:
geboekstaafd als ‘niet bewezen’
Page 1620 and 1621:
Nu er wereldwijd meer aandacht komt
Page 1622 and 1623:
HOOFDSTUK 3 Seksueel misbruik van p
Page 1624 and 1625:
het uitkomen van het incident snel
Page 1626 and 1627:
De combinatie van de beide elemente
Page 1628 and 1629:
1) ‘Vrijwilligheid’ van het sek
Page 1630 and 1631:
misbruik het gedrag van de pleegmoe
Page 1632 and 1633:
Uit die incidenten/vermoedens waaro
Page 1634 and 1635:
De groep WSG-medewerkers die wij in
Page 1636 and 1637:
naar boven kwam. Soms werden ze mis
Page 1638 and 1639:
Een andere respondente meldde dat d
Page 1640 and 1641:
meldingen (zowel residentiële als
Page 1642 and 1643:
a) Redenen voor de uithuisplaatsing
Page 1644 and 1645:
3.3.1.3.2 Waaruit bestond het seksu
Page 1646 and 1647:
Het misbruik vond niet alleen plaat
Page 1648 and 1649:
3.3.1.3.3 Welke daderkenmerken vall
Page 1650 and 1651:
Slachtoffers ervaarden de rol van d
Page 1652 and 1653:
o Actief verzet: ‘Ze hield zich s
Page 1654 and 1655:
‘Het slachtoffer heeft het misbru
Page 1656 and 1657:
‘Mevrouw weet niet zo goed meer h
Page 1658 and 1659:
een afspraak gemaakt. Behalve uit d
Page 1660 and 1661:
naar mijn zin, ik vond de andere ki
Page 1662 and 1663:
Een kenmerk van de daders - vooral
Page 1664 and 1665:
gevallen werd de beschuldiging afge
Page 1666 and 1667:
3.3.2.3.6 Hoe ging de omgeving met
Page 1668 and 1669:
geweest voor haar. De gevolgen van
Page 1670 and 1671:
perspectief van de slachtoffers zel
Page 1672 and 1673:
ij vele kinderen die in pleegzorg k
Page 1674 and 1675:
slecht teken. Want als er iemand bi
Page 1676 and 1677:
zwangerschapsverlof en dan komt num
Page 1678 and 1679:
op te sporen, is uit het grote aant
Page 1680 and 1681:
contactjournaals en verslagen van p
Page 1682 and 1683:
alle procedures in het gelijk is ge
Page 1684 and 1685:
3.5.5.2 1965-1980 Wanneer we specif
Page 1686 and 1687:
geval waarbij sprake is van seksuee
Page 1688 and 1689:
dossierstudie bij de William Schrik
Page 1690 and 1691:
het kan meer en beter. Professional
Page 1692 and 1693:
pleeggezin te zijn lastiggevallen o
Page 1694 and 1695:
HOOFDSTUK 5 Algemene conclusie In d
Page 1696 and 1697:
Breno, A.L. en M.P. Galupo (2008).
Page 1698 and 1699:
Fulcher, L.C. en S. McGladdery (201
Page 1700 and 1701:
Miller-Perrin, C.L. en R.D. Perrin
Page 1702 and 1703:
Strijker, J. en S.J.M. van de Loo (
Page 1704 and 1705:
BIJLAGE 1: VRAGENLIJST OVER INCIDEN
Page 1706 and 1707:
INCIDENT/VERMOEDEN 2 7. Kunt u een
Page 1708 and 1709:
13. Bezit uw instelling ten behoeve
Page 1710 and 1711:
BIJLAGE 2: FORMAT VAN DE COMMISSIE-
Page 1712 and 1713:
HET SEKSUEEL MISBRUIK De volgende v
Page 1714 and 1715:
DE PLEGER Informatie over de pleger
Page 1716 and 1717:
DE POLITIE Strafrechtelijke vervolg
Page 1718 and 1719:
BIJLAGE 3: CODEERSCHEMA VOOR DE ANA
Page 1720 and 1721:
o laconiek (bijv. het wordt weggela
Page 1722 and 1723:
BIJLAGE 5: LEIDRAAD VOOR INTERVIEWS
Page 1724 and 1725:
8. Deelonderzoek 5a: Prevalentie Se
Page 1726 and 1727:
INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 2 SAMENVATT
Page 1728 and 1729:
SAMENVATTING In opdracht van de com
Page 1730 and 1731:
De volgende definitie van seksueel
Page 1732 and 1733:
2.2 Steekproeftrekking Beoogd was o
Page 1734 and 1735:
Residentieel. Per getrokken residen
Page 1736 and 1737:
maanden nog niet (volledig) was ing
Page 1738 and 1739:
waren. Alle meldingen van seksueel
Page 1740 and 1741:
categorie vallen binnen de definiti
Page 1742 and 1743:
3. RESULTATEN 3.1 Kinderen in de st
Page 1744 and 1745:
3.2 Schatting van het aantal gevall
Page 1746 and 1747:
Page 1748 and 1749:
Page 1750 and 1751:
informanten van pleegzorg 12 jaar o
Page 1752 and 1753:
3.7 Schatting van het aantal gevall
Page 1754 and 1755:
4. DISCUSSIE Onder kinderen met een
Page 1756 and 1757:
LITERATUUR Alink, L.R.A. M.H. van I
Page 1758:
BIJLAGE 1 Registratieformulier info
Page 1774 and 1775: 9. Deelonderzoek 5b: Seksueel Grens
Page 1776 and 1777: 1. Inleiding INHOUDSOPGAVE 1.1 Seks
Page 1778 and 1779: 7.6 Onderdeel F (alertheid op signa
Page 1780 and 1781: kinderen die op gezag van de overhe
Page 1782 and 1783: Çinibulak, & Cense, 2007) en hierm
Page 1784 and 1785: achtergronden te kunnen achterhalen
Page 1786 and 1787: Dit heeft dan ook het onderzoek en
Page 1788 and 1789: en Knutson (2000), ten slotte, verr
Page 1790 and 1791: geconfronteerd met seksuele stimuli
Page 1792 and 1793: werken) en dat zij een grotere pers
Page 1794 and 1795: Voor meer informatie over dit type
Page 1796 and 1797: het kader van vroeghulp zorg, inter
Page 1798 and 1799: documenteren (Morano, 2001). In nat
Page 1800 and 1801: 4. Methode Deelstudie 2 (Inspectiem
Page 1802 and 1803: waarborgen van de anonimiteit van d
Page 1804 and 1805: of het incident is behandeld door h
Page 1806 and 1807: 47%). Op de tweede plaats kwamen ge
Page 1808 and 1809: Van niet alle kinderen en jongeren
Page 1810 and 1811: Tabel 5. Type (vermoedelijke) plege
Page 1812 and 1813: Tabel 7. Type SGOG/seksueel misbrui
Page 1814 and 1815: 5.4 Vergelijking met de meldingen o
Page 1816 and 1817: Tabel 10. Niet-VB / (L)VB meldingen
Page 1820 and 1821: 6.2 Procedure Voor de verdiepende i
Page 1822 and 1823: 7. Resultaten Deelstudie 3 (Intervi
Page 1824 and 1825: deskundigheidsbevordering bij medew
Page 1826 and 1827: (46%) of helemaal niet mee eens (46
Page 1828 and 1829: Vignet 3 Bij het derde vignet is sp
Page 1830 and 1831: sprake was geweest van seksueel mis
Page 1832 and 1833: Zij had zelf ook twijfels, maar hee
Page 1834 and 1835: laatste contact betrof het uitzendb
Page 1836 and 1837: lijven houden, ook bij andere betro
Page 1838 and 1839: ijvoorbeeld presentaties over lover
Page 1840 and 1841: Samenvatting (op grond van de drie
Page 1842 and 1843: niet-VB groep kinderen en jongeren,
Page 1844 and 1845: meer mensen betrokken te zijn binne
Page 1846 and 1847: Aard van het misbruik Kenmerken van
Page 1848 and 1849: Specifieke eigenschappen van pleger
Page 1850 and 1851: Het is daarom van belang om kindere
Page 1852 and 1853: Kenmerken slachtoffers in meldingen
Page 1854 and 1855: de groepsgenoten-plegers vormden in
Page 1856 and 1857: In een groot deel van de instelling
Page 1858 and 1859: Referenties Akbas, S., A. Turla, K.
Page 1860 and 1861: Inspectie Jeugdzorg. (2011, novembe
Page 1862 and 1863: Sullivan, P.M. en J.F. Knutson (199
Page 1864 and 1865: Auteurs Jr Titel Onderzoeksvragen L
Page 1866 and 1867: Auteurs Jr Titel Onderzoeksvragen L
Page 1868 and 1869:
Auteurs Jr Titel Onderzoeksvragen L
Page 1870 and 1871:
Praktijksituatie 5 De 16-jarige Pri
Page 1872 and 1873:
Knutson (2000) dat kinderen en jong
Page 1874 and 1875:
Toekomstig onderzoek Graag willen w
Page 1876 and 1877:
van deze (vermoedelijke) groepsgeno
Page 1878 and 1879:
eens). Wel bleek dat de meeste geï
Page 1880 and 1881:
Afkortingenlijst (alfabetische volg
Page 1882 and 1883:
Deelonderzoek Commissie-Samson Dade
Page 1884 and 1885:
Tabel 5 - Kenmerken gezin van herko
Page 1886 and 1887:
4 1. Inleiding De commissie-Samson
Page 1888 and 1889:
6 2. Literatuurstudie Specifieke li
Page 1890 and 1891:
deze daders was 35% tussen de 40 en
Page 1892 and 1893:
geval waren de daders vaak personen
Page 1894 and 1895:
tijd met ze door te brengen en door
Page 1896 and 1897:
Sullivan en Beech (2004) vermeldden
Page 1898 and 1899:
2.3.2 Vergelijking met andere volwa
Page 1900 and 1901:
ehandeldossiers een gelegenheidsste
Page 1902 and 1903:
20 4. Resultaten Steekproef Bij de
Page 1904 and 1905:
Persoon(lijkheid)skenmerken Tabel 3
Page 1906 and 1907:
met de leeftijd van veel slachtoffe
Page 1908 and 1909:
delicten. Bijna de helft hiervan be
Page 1910 and 1911:
kinderen. Na het uitzitten van zijn
Page 1912 and 1913:
nat broekje had’. Een ander raakt
Page 1914 and 1915:
In sommige gevallen hoefde de dader
Page 1916 and 1917:
34 vaker gericht op jongens; vake
Page 1918 and 1919:
aanrakingen opbouwen, privileges ge
Page 1920 and 1921:
(Seksuele) stoornissen, persoonlijk
Page 1922 and 1923:
om toegang tot kinderen te hebben,
Page 1924 and 1925:
LITERATUUR American Psychiatric Ass
Page 1926 and 1927:
Bijlage 1 Scoringslijst 1 ID-nummer
Page 1928 and 1929:
75 Hoe heeft dader het verborgen ge
Page 1930 and 1931:
Bijlage 3 Samenstelling begeleiding
Page 1932 and 1933:
Seksueel misbruik in de jeugdzorg O
Page 1934:
Inhoudsopgave 1 Vooraf 5 2 Opzet en
Page 1938 and 1939:
2 Opzet en uitvoering van het onder
Page 1940:
Eindnoten 1. Het daadwerkelijk aant
Page 1943 and 1944:
De aanleiding voor veel informatiev
Page 1945 and 1946:
Tabel 7 - Relatie met pleger Haagla
Page 1947 and 1948:
De politie hoort in een zaak wel de
Page 1950 and 1951:
4 Conclusies Voor dit onderzoek zij
Page 1952:
Eindnoten 1. Er zijn geen gegevens
Page 1955 and 1956:
4. Een jongen van twaalf jaar, vers
Page 1957 and 1958:
13. Een zestienjarig meisje zit in
Page 1959 and 1960:
23. Een veertienjarig meisje vertel
Page 1961 and 1962:
De zus heeft de dag na het vermeend
Page 1963 and 1964:
12. Een zeventienjarig meisje dat i
Page 1965 and 1966:
22. Een meisje van veertien jaar lo
Page 1967 and 1968:
Met dank aan de volgende korpsen Ge
Page 1969 and 1970:
hebben plaatsgevonden. De ‘oudste
Page 1971 and 1972:
De politie adviseerde - in dit geva
Page 1973 and 1974:
De conclusie met betrekking tot de
Page 1976 and 1977:
Bijlage 1 - Uitwerking van de vijft
Page 1978 and 1979:
Casus José Aanleiding In 1998 doet
Page 1980 and 1981:
Casus Naomi Aanleiding Via de commi
Page 1982 and 1983:
word veroordeeld. Het is maar een k
Page 1984 and 1985:
haar familie omdat ze naar eigen ze
Page 1986 and 1987:
uikt. Hij zou zijn piemel aan haar
Page 1988 and 1989:
12. Onderzoek OM-afdoeningen van se
Page 1990 and 1991:
Inhoudsopgave 1. Aanleiding en cont
Page 1992 and 1993:
4 zaken gekwalificeerd maar veeleer
Page 1994 and 1995:
2. Werkwijze van de commissie; same
Page 1996 and 1997:
8 kanttekening geplaatst dat, alvor
Page 1998 and 1999:
10 4. Nader onderzoek naar dossiers
Page 2000 and 2001:
4 april 2012. 12
Page 2002 and 2003:
Overheid en gedwongen jeugdzorg: ee
Page 2004 and 2005:
1. Inleiding Het rooms-katholieke i
Page 2006 and 2007:
evatten ook inhoudelijke componente
Page 2008 and 2009:
‘Behandeling van verzoeken tot aa
Page 2010 and 2011:
4. Resultaten van het archiefonderz
Page 2012 and 2013:
Jaren vijftig - gegevens uit de ins
Page 2014 and 2015:
Inspecteur Van der Mieden, inspecti
Page 2016 and 2017:
Inspectrice Njiokiktjien schreef ee
Page 2018 and 2019:
Volgens informatie van het OM is he
Page 2020 and 2021:
4.3 Instellingsarchieven 4.3.1 Inst
Page 2022 and 2023:
Onderwijsinspecteur G.J.F. Helmink
Page 2024 and 2025:
BIJLAGEN Tabel 1. Inspecteurs inric
Page 2026 and 2027:
Cons. Isp.: Lucieer, Van der Mieden
Page 2028 and 2029:
TABEL 2 Overzicht van inspectierapp
Page 2030 and 2031:
14. Samenvatting commissiegesprekke
Page 2032 and 2033:
kinderen deden. Het besef dat het n
Page 2034 and 2035:
scholen moesten en daardoor soms op
Page 2036 and 2037:
Gesprek met pleegmoeder De pleegmoe
Page 2038 and 2039:
Statistische data van de meldingen
Page 2040 and 2041:
18 t/m 21 jaar 4 3,1 Totaal 130 100
Page 2042 and 2043:
Statistische analyse Meldpunt Inlei
Page 2044 and 2045:
2. Frequentie van het misbruik N=32
Page 2046 and 2047:
Man vrouw verhouding slachtoffers i
Page 2048 and 2049:
Zowel in instelling als pleeggezin
Page 2050 and 2051:
Vakmanschap aan Zet-methode Concret
Page 2052 and 2053:
pleeggezin kan bevraagd worden. Maa
Page 2054 and 2055:
De papierberg blokkeert ieder overz
Page 2056 and 2057:
Taboe Tijdens onze bijeenkomsten ve
Page 2058 and 2059:
Conclusies (On)veiligheid • De da
Page 2060 and 2061:
Vakmanschap aan Zet-methode Concret
Page 2062 and 2063:
pleeggezin kan bevraagd worden. Maa
Page 2064 and 2065:
De papierberg blokkeert ieder overz
Page 2066 and 2067:
Taboe Tijdens onze bijeenkomsten ve
Page 2068 and 2069:
Conclusies (On)veiligheid • De da
Page 2070 and 2071:
18. Verslag internationale expertme
Page 2072 and 2073:
est to encourage children to talk a
Page 2074 and 2075:
- The context in which the child is
Page 2076 and 2077:
Children with disabilities, includi
Page 2078 and 2079:
climate, such as bullying. All legi
Page 2080 and 2081:
Verslag rondetafelgesprek professio
Page 2082 and 2083:
gesprek in de weg staan, aan de and
Page 2084 and 2085:
Instellingen moeten convenanten han
Page 2086 and 2087:
Verslag rondetafelgesprek toezicht
Page 2088 and 2089:
moeilijkste pleegkinderen dient de
Page 2090 and 2091:
Idealiter zouden bestuurders moeten
Page 2092 and 2093:
Verslag rondtafelgesprek pleegzorg
Page 2094 and 2095:
Peter van den Bergh is onderzoeker
Page 2096 and 2097:
zou gaan werken en werd het dus weg
Page 2098 and 2099:
In situaties waarin sprake is van e
Page 2100 and 2101:
Literatuuroverzicht
Page 2102 and 2103:
Allnock, D. & Barns, R. (2011). Res
Page 2104 and 2105:
Bavel, J. van & Smet, J. de (1980).
Page 2106 and 2107:
Berridge, D., & Brodie, I. (1996).
Page 2108 and 2109:
De Brabandere, R., Delange, M., Gry
Page 2110 and 2111:
Buinink, J. (2004). (Gezins)voogdij
Page 2112 and 2113:
Clemens Schröner, B.L.F. (1952). G
Page 2114 and 2115:
Dam, P. van. (2011). Staat van verz
Page 2116 and 2117:
Department of Education and Science
Page 2118 and 2119:
Doreleijers, Th., Workel, M. & Timm
Page 2120 and 2121:
Evers-Emden, B. & Flim, B.J. (1995)
Page 2122 and 2123:
Frans, E. (2010). Seksueel gedrag v
Page 2124 and 2125:
Gleeson, J.P., O’Donnell, J., & J
Page 2126 and 2127:
Haeck, J.F. (1959). Gestichtsverple
Page 2128 and 2129:
Hendriks, J. (2006). Jeugdige zeden
Page 2130 and 2131:
Inspectie Gezondheidszorg (2002). S
Page 2132 and 2133:
Jeugdzorg Nederland (2011). Kwalite
Page 2134 and 2135:
Klein Velderman, M., & San Martin B
Page 2136 and 2137:
Kromhout, M.H.C., Knorth, E.J. & Sm
Page 2138 and 2139:
Lieshout, J. van (1997). De ontwikk
Page 2140 and 2141:
Masson, J.M. (2003). The assault on
Page 2142 and 2143:
Montfoort, A.J. van (2007). Specifi
Page 2144 and 2145:
Nooteboom, B. (2002). Vertrouwen, v
Page 2146 and 2147:
Perquin, N. (1963). Integratie en d
Page 2148 and 2149:
Quik-Schuijt, N. (2010). Het juridi
Page 2150 and 2151:
RSJ (2009). Verbetering rechtsposit
Page 2152 and 2153:
Seksueel overschrijdend gedrag voor
Page 2154 and 2155:
Spindler, C. (1997). 75 jaar OTS in
Page 2156 and 2157:
Swan, T.A. (1997). Problems in cari
Page 2158 and 2159:
Veerman, P. (2011). Eindelijk een K
Page 2160 and 2161:
Waterhouse, R. (2000). Report of th
Page 2162 and 2163:
Winnicott, D.W. (Red.). (1990). Dep
show all

Jeugdzorg in Nederland, 1945-2010.

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?