Jeugdzorg in Nederland, 1945-2010.

hun mening, onder de professionele groepsleiding meer bewustzijn van de risico’s op
seksueel misbruik dan in de pleeggezinnen. Uit huis geplaatste kinderen hebben vaak in de
gezinssituatie al ervaringen met seksueel misbruik opgedaan en zijn daardoor extra
kwetsbaar. Dit komt ook nadrukkelijk naar voren in de gesprekken met de gezinsvoogden
en de kinderrechters.
De gezinsvoogden hebben in hun werk te maken met seksueel misbruik zowel in
residentiële instellingen als in pleeggezinnen. Ook zij noemen de voorgeschiedenis van de
pupillen als factor die een grote rol speelt. Sommige slachtoffers worden later zelf pleger,
ook al omdat ze nooit geleerd hebben om op een andere manier aandacht te krijgen of te
geven. Dat geldt zowel voor jongens als voor meisjes. Voor pleegouders kan dit betekenen
dat ze kinderen in huis krijgen die voortdurend bezig zijn met grenzen verkennen, contact
zoeken en vervolgens weer afwijzen, of seksueel uitdagend gedrag vertonen. Hoewel
sommige pleegouders expliciet vragen hoe ze daar het beste mee om kunnen gaan zonder
krampachtig te doen, gaan andere pleegouders als reactie zelf ook seksuele grenzen over.
Dat overkomt groepsleiders eveneens.
Ook tussen kinderen of jongeren onderling is regelmatig sprake van seksueel
grensoverschrijdend gedrag, mede gekoppeld aan het gebruik van sociale media zoals
Facebook. De professionals in de focusgroepen spreken in dit verband van ‘ruilhandel’: jij
doet iets voor mij, ik doe iets voor jou. Hier spelen ook de gewoontes die kinderen van huis
uit hebben meegekregen ten aanzien van bijvoorbeeld seksualiteit en de eigen grenzen een
grote rol. Enkele gezinsvoogden geven aan dat ze een residentiële instelling vaak een
minder geschikte omgeving vinden voor deze kinderen dan een pleeggezin, juist omdat in
een instelling vaak veel kinderen met een dergelijke voorgeschiedenis bij elkaar zitten.
Veel misbruik wordt niet gemeld, is de ervaring van zowel de medewerkers Bureau
Jeugdzorg als de gezinsvoogden. Vaak komt het ook pas veel later aan het licht, maar dan
wil de pupil dit in sommige gevallen gewoon achter zich laten en het er niet meer over
hebben, ‘het is nu eenmaal gebeurd’. Aan de ene kant denken de gespreksdeelnemers dat
misbruik tegenwoordig sneller aan het licht komt dan vroeger, omdat de omgangsvormen
en gezagsverhoudingen zijn versoepeld vergeleken met het verleden, anderzijds is voor veel
professionals in de jeugdzorg seksueel misbruik een lastig onderwerp waar men het liever
niet over heeft en wat dus ook niet wordt gemeld. De kinderrechters geven aan eigenlijk
alleen bekend te zijn met zaken vanuit de residentiële zorg, waarbij het gaat om misbruik
door andere kinderen.
328