Jeugdzorg in Nederland, 1945-2010.

Personeel was er betrekkelijk weinig. Vanaf de jaren zeventig kwam er veel meer
personeel – op de Heldring-stichtingen gemiddeld twee maal zo veel als er pupillen
waren – maar tegelijkertijd ontwikkelde zich daar, zoals bekend, een vele jaren durende
affaire met betrekking tot seksueel misbruik.
Seksualiteit behoorde tot de pedagogische cultuur van de jeugdzorg in de gehele
periode. Men sprak er over en men schreef erover, bijvoorbeeld in de vaktijdschriften.
Al aan het einde van de jaren vijftig was de toegenomen openheid op het terrein van de
seksualiteit in sommige delen van de Nederlandse samenleving ook te zien in bijdragen
in vaktijdschriften voor de kinderbescherming. In tijdschriften werd regelmatig
openheid en bespreekbaarheid van seksualiteit, ook in de tehuizen, bepleit. Hoewel deze
bladen werden gelezen door jeugdhulpverleners en leidinggevenden in de tehuizen, kon
de praktijk in tehuizen hiervan afwijken.
In de jaren 1945-1965 was er veel aandacht voor het seksuele probleemgedrag
van de kinderen en jongeren die in de tehuizen waren geplaatst. Dat is niet verrassend.
Mulock Houwer wijdde er al een hoofdstuk aan in zijn veel gelezen handboek
Gestichtspaedagogische hoofdstukken uit 1938. Men sprak overigens niet over seksueel
misbruik, maar over seksuele uitingen en seksuele misdragingen van de pupillen:
gedrag dat verder ging dan gezonde seksuele nieuwsgierigheid en experimenteergedrag,
of een onschuldig seksueel spelletje. Men vond dat bij deze kinderen vaak sprake was
van vroegrijpe seksualiteit of juist van seksuele geremdheid en door het bij elkaar in
leefgroepen plaatsen van juist deze kinderen en jongeren met een problematische
seksuele ontwikkeling ontstond een problematische seksuele cultuur in het tehuis. De
(groeps)leiding moest leren om hiermee om te gaan. Seksueel overschrijdend gedrag
van groepsleiders kon ook in deze periode, zo liet de casus Nederlansch Mettray zien,
worden bestraft, door middel van berisping of zelfs ontslag. Toch was seksueel
overschrijdend gedrag in deze jaren binnen de kolommen van de vaktijdschriften vooral
een bedrijfsrisico voor de groepsleiding, waarvoor begrip bestond. Het werken met
kinderen en jongeren die regelmatig uitdagend gedrag vertoonden was volgens de
artikelen in de vakbladen vooral in de tehuizen waaraan de groepsleiders dag en nacht
verbonden waren, veeleisend. Er werd daarom veel aandacht gegeven aan het
228