Jeugdzorg in Nederland, 1945-2010.

gezinsvoogdij (Bureau Jeugdzorg) de pleegzorgplaatsing aan. In dat geval is er ook een
machtiging uithuisplaatsing van de kinderrechter nodig.
Doorgaans worden pleegouders in eerste instantie in het sociale netwerk van het
pleegkind en de ouders gezocht (bijvoorbeeld familie of bekenden). Deze vorm wordt
‘netwerkpleegzorg’ genoemd. Als netwerkpleegzorg geen optie is, wordt er gezocht
naar geregistreerde pleegouders. Deze vorm wordt ‘bestandspleegzorg’ genoemd.
Binnen pleegzorg zijn er verschillende pleegzorgvarianten: crisispleegzorg, kortdurende
pleegzorg en langdurende pleegzorg. Ook is er nog weekend- en vakantiepleegzorg.
5.1.1. Doelstelling
Pleegzorg is een vorm van zorg waarin pleegouders het pleegkind verblijf, verzorging
en vervanging van de oorspronkelijke opvoedingssituatie bieden, in combinatie met
professionele begeleiding door een hulpverleningsinstelling van het pleegkind, de
pleegouders en de ouders (Strijker, 2009). Pleegzorg betreft zorg voor jeugdigen tussen
nul en achttien jaar met uiteenlopende problemen, voor wie plaatsing verschillende
doelen dient. Pleegouders kunnen de plaatsing op vrijwillige basis laten voortduren,
maar dan krijgen zij geen vergoeding of ondersteuning van de instelling meer (De Baat
& Bartelink, 2011).
Een belangrijk onderscheid is het verschil in intentie: tijdelijke plaatsing of
langdurige plaatsing. In geval van een tijdelijke plaatsing spreekt men van de
hulpverleningsvariant waar de pleegzorg een module is in een zorgprogramma. De
plaatsing is gericht op terugkeer naar huis, de ouders houden een belangrijke rol in de
opvoeding en er is intensieve hulp voor het gezin. Daarnaast is er de opvoedingsvariant,
waar het kind langdurig in een pleeggezin woont. Het kind en hulp aan het pleeggezin
staan hier meer centraal. Er blijft contact met de ouders dat kan variëren van zeer
minimaal tot een vorm van gedeeld ouderschap. De plaatsing is meer toekomstgericht
en niet aan een tijdsduur gebonden. Bij de opvoedingsvariant is het doel niet langer de
oorspronkelijke gezinssituatie te herstellen, maar het kind een stabiele
opvoedingssituatie te bieden (Van den Bergh & Weterings, 2010, p. 6; Deltamethode,
2008, p. 67; Baat & Bartelink, 2011, p. 17). Juist deze situatie kan (grote) spanningen
met zich meebrengen rond de complexe belangentegenstelling tussen het belang van de
biologische ouders op terugplaatsing vanuit hun recht op verzorging en gezinsleven, en
het ontwikkelingsbelang van het kind. Dat laatste houdt onder meer in een stabiele
situatie waarin de primaire verzorger (pleegouders) ‘duurzaam sensitief is en responsief
ingaat op de signalen van het kind om liefde en leiding’ (Van den Berg, Weterings &
Schoenmaker, 2010, p. 52). Tot slot is er therapeutische pleegzorg voor kinderen met
onder meer een ernstig verstoorde emotionele ontwikkeling. Daarbij worden de
pleegouders intensief begeleid zodat ze de juiste pleegzorg kunnen bieden, en ook het
kind wordt begeleid vanuit een hulpverleningsinstelling.
5.1.2. Instellingsbeleid en kwaliteitszorgsysteem
Op grond van de bestudeerde documenten lijken de twee onderzochte locaties de
landelijke kaders grotendeels in instellingsbeleid te hebben vertaald. De wijze waarop
dit is gebeurd, is net als bij de residentiële instellingen, via het HKZ-systeem.
Pleegzorgaanbieders hadden grote moeite met het Certificatieschema jeugdzorg 2005,
94