De laatste melkbus (tekst) - Zuivelhistorie Nederland

Het Zutphens Dagblad van 13 juli 1976 had nog gemeld: 'Melkbus gaat nog zo'n vijf
jaar mee'. Op dat moment had Coberco nog 18.000 veehouders. Een overhaaste omschakeling
op tankmelk zou tot veel kapitaalvernietiging kunnen leiden. Laat een aantal veehouders
zijn tijd eerst maar rustig uitdienen, was de filosofie. Men verwachtte op dat
moment een 7000 grote en een 6000 kleine tankmelkers over te houden. Jaren later
bleek dat nog te optimistisch geschat, in 1988 waren het er zo'n 11.000.
In mei 1983 viel dan toch het reeds lang gevreesde besluit van het Cobercobestuur: dat
overruim anderhalf jaar, eind 1984, de laatste melkbus in het Cobercogebied zou worden
opgehaald. In het overgrote deel wás toen de bussenmelkwagen al uitgeluid. Geen
wonder, want van de 2.500 miljoen kg melk die Coberco in 1982 bereikte, ontving het
slechts 35 miljoen via de melkbus. Slechts in één fabriek werd er op het laatst nog bussenmelk
ontvangen, namelijk in Kamperveen.
Vanaf 1982 werd de voorzichtige voorlichting over tankmelken gewijzigd in een resolute
propaganda hiervoor. Het bussenmelken kostte de fabriek immers cénten (ongeveer 5)
meer, terwijl hiervan slechts één cent extra in rekening werd :-zebracht. De bus had de
strijd verloren!
Feestjes
In de periode 1973-1980 hadden de bussenboeren van Coberco tot tweemaal toe lijdelijk
moeten aanzien dat er een feestje werd gebouwd rondom hun grote concurrent, de tank!
De eerste keer bij de 2500ste geplaatste tank (22 november 1973), de tweede keer bij de
plaatsing van de 10.000ste tank (4 december 1980).
De 2500ste tank kwam in Hellendoorn te staan, bij veehouder H. B. ter Horst. Een pompeus
feest, waarbij de 'fine fleur' van de landbouw uit de oostelijke provincies was uitgenodigd.
De 2.500ste tank werd als een mijlpaal gezien in de bijzondere spectaculaire
ontwikkeling naar schaalvergroting, zich manifesterend in de snelle toeneming van het
aantal ligboxen en melkkoeien. Met name de sociale kant van het tankmelken werd
hoog geroemd.
Feestprediker van die dag, hoofdingenieur directeur Ir. J. Jepma, vond dat de tankmelkerij
het imago van zowel melkveehouderij als zuivelindustrie verhoogde. De arme melkbus
kreeg een trap [018] na: 'Het verdwijnen van de traditionele melkrijdermet het laden
en lossen van de melkbussen op en aan de verkeersweg, werkt eveneens mee aan een
verbetering van het imago'.
De plaatsing van de 10.000ste tank van Coberco was eveneens reden voor een feestje,
maar hieraan zat een sociaal tintje, in die zin dat de tank in de natte sneeuw werd geplaatst
op een bedrijf met slechts 9 melkkoeien (H. J. D. Voskamp te Gelselaar bij Borculo).
Eén van de feestelijke sprekers, de directeur van de tankfabriek Manus, die zoveel
triomfen had geboekt de laatste jaren, zag toch sombere kantjes: Nu Coberco 90% van
de melk in de tank heeft, resteert de tankfabrikanten nog maar om 10% te leveren!
Inmiddels waren er ook 'feestjes' op gang gekomen bij gelegenheid van beëindiging van
▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl 16 © Coberco P. H. L. Willemsens