De laatste melkbus (tekst) - Zuivelhistorie Nederland

Dekselse deksels zorgen in
zuivelfabriek voor hoofdbrekens
[054] Als een melkbus gevoel had, zou hij met weinig plezier
terugdenken aan de zuivelfabriek. Daar onderging hij
een ware martelgang. Er werd mee gesmeten en elke bus
werd zo'n beetje gekielhaald in de kannewasmachine. De
deksels moesten het vaak nog eens extra ontgelden. Met
klomp, hamer of deksel werden ze mishandeld. Oud- Coberco
directeur K. C. de Wit kan zich over dat korte verblijf
van de bus in de fabriek het nodige herinneren.
'Het begon bij de aanvoer van de bussen bij de fabriek. Bij
de meeste ondernemingen moesten de melkrijders een begin
maken met het lossen van de melk. Dat deden twee
melkrijders, die achter elkaar kwamen. De één haalde de
bussen van de wagen, de ander tikte de deksels eraf. Dat
samenwerken moest.
Kannewasmachine
De kannewasmachine was enerzijds een zegen, maar heeft anderzijds heel wat problemen
veroorzaakt. Later kreeg je de combinatie met uitdrupapparatuur.
Eerst waren er de ronde kannewasmachines; die draaiden dus in het rond; in de zijkant
was een groot gat, waarin de bus werd gezet en daarnaast werd de bus eruit gepakt. Later
kreeg je de lange kannewasmachine; daar gingen de bussen aan de ene kant in en aan
de andere kant weer eruit; bij sommige moesten ze eruit gepakt worden. Nog weer later
kreeg je het zelf-kiepend systeem.
Eerst werden de bussen met de hand uit de kannewasmachine gehaald, later ging dat automatisch.
Vervolgens kwamen de rollenbanen in de mode. Er ontstond toen een losplaats
en een ontvangplaats. De moeilijkheid was, hoe meer bussen je binnen kreeg, hoe
meer ruimte je nodig had om die lege wagens kwijt te raken. Men is er daarom begonnen
het lossen en laden niet meer tegelijk te doen. Het tempo kon nu veel hoger worden,
omdat men alleen loste en verderop de boel weer oplaadde. Dat vereiste echter buiten de
fabriek een lang circuit, omdat je ook binnen een lang circuit moest hebben om alle bussen
kwijt te raken. Die melkrijder ging gedeeltelijk terug met schone bussen en gedeeltelijk
met ondermelk, een ingewikkelde organisatie.
Als het goed was, dan liet je de schone [055] bussen voor het ondermelktap-apparaat lopen.
Je schoof de te vullen bus er even uit, naar achteren en dan weer naar je toe. Aanvankelijk
liep het hele zaakje onder dat tap-apparaat door en werden ook de schone bussen
bevuild. Het reinigen in de kannewasmachine gebeurde door voorspoelen met koud
of lauw water. Dat werd automatisch ingespoten, meestal van onderen. Je had machines
waar een spuit in ging.
▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl 43 © Coberco P. H. L. Willemsens