De laatste melkbus (tekst) - Zuivelhistorie Nederland

Melkrijders werken niet mee naar wensch
en verlangen van den directeur
[045] Er is in de besturen van de zuivelcoöperaties heel wat afgepraat over de melkbus.
Wie de notulen er op naslaat komt dit attribuut om de haverklap tegen. Heel vaak in
combinatie met de melkrijder, die slordig met zijn edele gereedschap omsprong dan wel
de melkbus op andere wijze in opspraak bracht.
De vermelding van bus perikelen in de notulen is opmerkelijk. Deze 'waarheidsgetrouwe'
verslagen vormen een van de weinige publikaties waarin de bus aan bod komt. In
officiële publikaties, vakbladen of tijdschriften wordt nauwelijks over de bus gerept. De
publikatiestroom komt pas op gang als het symbool van de melkveehouderij dreigt te
verdwijnen. Rond de eeuwwisseling is daar beslist geen sprake van. Integendeel, bus en
melkrijder zijn net als de coöperatieve zuivelfabrieken in opkomst. Bus en melkrijder
komen in 1904 ter sprake in de notulen van de pas opgerichte zuivelfabriek Concordia
in Ede.
In de bestuursvergadering van 24 november van dat jaar wordt uitvoerig gesproken over
de 'willekeurige handelswijze van den melkrijder Van Ginkel te Harskamp, die zonder
toestemming het rijden der melkbussen had ingekort. De directeur leest voor een schrijven
aan hem gericht, en opmerkzaam makend op zijn verzuim'.
Strenger
In Lochem, op 7 december 1915, gaven in de vergadering van bestuur en commissarissen
enkele leden, waaronder Roekevisch, van hun ontevredenheid blijk over de behandeling
der melkbussen door sommige melkrijders. Daarop antwoordde de voorzitter dat
hierop voortaan strenger zal worden toegezien 'en zo noodig de bepalingen voorkomend
in het desbetreffende contract, stipt zullen worden gehandhaafd'.
Een paar jaar later, op 15 september 1917, belegt het bestuur van Lochem zelfs een speciale
vergadering. 'Door enkele melkrijders werd niet meegewerkt om de nieuwe regeling
in de behandeling der melk door hen aangereden, naar wensch en verlangen van
den directeur uit te voeren, hetwelk zelfs tot onaangename stoornissen aanleiding gaf.
Het vraagt de directeur in dezen den steun van het bestuur. Het heeft tevens den rijder
G. Kettelarij ter dezer vergadering geroepen om zich ook tegenover bestuur te verantwoorden,
daar deze schijnbaar de gangmaker van bedoelde warboel was: De kwestie
wordt opgelost door het reglement nog wat aan te scherpen.
Vroeger werd het melkgeld door de melkrijder bij de boeren bezorgd, soms ging dat via
de melkbus. Een rijke bron van conflicten. In de Lochemse bestuursvergadering van 6
april 1916 werd de volgende wens geuit: 'Dat de rijders Van Schooten en Lammertink
eens met klem op het hart worden gedrukt in het vervolg [046] wat voorzichtiger met de
melkbussen, maar vooral met de melkzakjes om te gaan, daar sommigen der laatsten bij
aankomst aan de betrokkenen zelfs stuk zijn, waardoor het moogelijk zouw zijn dat het
geld zoek raakte'.
▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl 36 © Coberco P. H. L. Willemsens