De laatste melkbus (tekst) - Zuivelhistorie Nederland

de andere dagen met twee man. Om zeven uur was ik op het werk, eerst de kiepbakken
schoonmaken. Tegen acht uur kwamen de eerste melkrijders, dat ging zo tot rond twaalf
uur door. Het was erg vochtig werk. Je kleren [091] werden nat en je liep vanwege de
nattigheid op klompen. 's Winters had je ook last van koude handen. Daarvoor had je
dan halve handschoenen, de vingers vrijlatend. Toch heb ik van al die kou en dat vocht
niks overgehouden, zelfs geen spiertje reumatiek. Ik was tevreden met het werk, ik heb
ook nooit om ander werk gevraagd.
Omstreeks 1960 werd het vak van melkontvanger makkelijk. Je zag wel een hoop bussen,
maar die kwamen automatisch via de rolbaan op je aan. Dat mechanisch melkontvangen
was een hele vooruitgang. Je hoefde alleen maar met de hand op een knop te
drukken. Later kon je dat zelfs met de knie doen. Dat ging veel vlugger. Zodra de bussen
van één boer gekiept waren, stopte je zijn kaart in het apparaat, waarop de kilogrammen
werden afgedrukt. De mechanisering van de bussenmelkontvangst vereiste wel dat
alle bussen van één maat waren, dat werden toen 30 liter bussen.
Als er nog ééntje van 20 tussen zat, moest je die met de hand kiepen.
Alcohol
Ik heb op de melkontvangst ook jarenlang [092] de melk gekeurd. Dat gebeurde op
maandagmorgen. Met behulp van de alcoholproef controleerde je dan of de melk zuur
was. Ik herinner me van die tijd ook een collega die de alcohol, haast vergif, als een borreltje
gebruikte, aangelengd met water. Hij kon op het laatst niet meer lopen.
Het werk als melkontvanger was in zekere zin ook vertrouwenswerk. Zeker in de begintijd.
Je moest immers opschrijven hoeveel melk er was afgeleverd. Dat deed je heel eerlijk,
waarbij je rekening hield met ongelukjes. Het kon wel eens gebeuren dat bij de
melkontvangst per ongeluk een bus omviel. Dan vroeg de melkrijder, Willem kun je me
matsen. Nou dan werd er gematst, daar wil ik best voor uitkomen. Je schatte hoeveel
melk er verloren was gegaan en je noteerde dat als geleverd. De boer kreeg dan wat hem
toekwam. Als de chef getuige was van zo'n ongelukje met een melkbus, kon je natuurlijk
niet zelf corrigeren. Dan moest je met de chef overleggen, die dan weer in de fabriek
moest gaan praten of er wat aan gedaan kon worden. Als het werk op de melkontvangst
klaar was brachten we de papieren naar de administratie. Die controleerde vervolgens de
cijfers.
[093] Als een bepaald cijfer teveel afweek van het normale afleverpatroon veranderde
hij het in die zin. Toen de mechanische melkontvangst kwam, hoefden we niet meer te
noteren. De directeur, die wel wist dat we zo nu en dan een melkrijder matsten, maakte
toen nog een spottende opmerking: 'met dat potloodje is het nu afgelopen, het noteren
gebeurt nu automatisch'.
Vijf liter cognac
Ik had dagelijks contact met de melkrijders, gemoedelijke maar soms ook felle kerels.
Toen de melkrijder uit Elst ermee ophield, had hij die morgen vijf liter cognac bij zich.
Die hebben we met een heel stel - de vijftien melkrijders en het melkontvangstpersoneel
- in de kantine geledigd.
▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl 70 © Coberco P. H. L. Willemsens