De laatste melkbus (tekst) - Zuivelhistorie Nederland

Eindstrijd bussenmelk in de
schijnwerpers van de publiciteit
[103] Het einde van de melkbus ging met krampen gepaard. De aloude bus streed een
ware strijd op leven en dood. Tegen het tankgeweld bleek de ijzeren melkkan uiteindelijk
niet opgewassen. De strijd in de zeventiger/begin tachtiger jaren kreeg er nog een
extra dimensie bij, omdat ze zich afspeelde in de schijnwerpers van de publiciteit. Nostalgie
won het daarin vaak van redelijkheid en zakelijkheid.
Vooral twee affaires trokken de aandacht. De meest sprekende en de meest heftige was
de actie van 80 boze boeren uit Drenthe. Op maandag 4 september 1978 gijzelden zij de
negen bestuursleden van hun coöperatie DOC in de kantine van de zuivelfabriek in
Hoogeveen.
De boeren waren massaal naar de fabriek getrokken om hun lidmaatschap op te zeggen.
Ze wilden niet verplicht worden een melktank aan te schaffen. De gijzeling - in die dagen
een extra bezwaard begrip door twee dramatische gijzelingsacties - werd na enige
dagen opgeheven. De weerspannige boeren boekten een zeker resultaat. Ze konden hun
melk voortaan kwijt aan de zuivelcodperatie 'De Nijverheid' in de gemeente Staphorst.
DOC probeerde hier later weer een stokje voor te steken door een kort geding tegen de
Drentse boeren aan te spannen.
De rechter gaf echter de boeren gelijk, die zich beriepen op een afspraak die ten tijde
van de gijzelingsactie was gemaakt.
In de sloot
Een bussenmelkfabriek in Staphorst kwam er drie jaar later opnieuw aan te pas om een
conflict tussen Coberco en een veehouder uit de wereld te helpen. Medio 1981 stopte
Coberco in het gebied van de zuivelfabriek in Balkbrug met het ophalen van melkbussen.
Veehouder Jan de Haan uit de buurtschap Oosterhuis verzette zich desperaat tegen
dit besluit. Hij wilde voor het half jaartje dat hem nog van zijn pensioen scheidde in de
bus blijven melken. Aan het tankmelken wenste jan de Haan niet te beginnen, ook al
had Coberco hem speciale voorwaarden in het vooruitzicht gesteld.
Beide partijen hielden voet bij stuk. De Haan ging vervolgens tot een actie over, die bijzonder
veel publiciteit trok. Voor de verzamelde persfotografen kieperde hij de inhoud
van zes melkbussen in de sloot. Dat nog liever dan leveren in een tank. Drie dagen hield
hij die wanhoopsdaad vol. Via een bevriende boer vijf kilometer verderop, die de melk
in bussen afleverde in Staphorst, raakte Jan de Haan nadien zijn bussenmelk toch weer
kwijt. Op één punt had hij gewonnen. De melk kwam nimmer in de door hem verfoeide
tank terecht. De [105] gemeente Staphorst, die nog drie zuivelfabrieken telt, is de enige
plaats waar nu nog bussenmelk wordt ontvangen.
Sores
In die roerige zeventiger/begin tachtiger jaren besteedden vooral de regionale dagbladen
royaal aandacht aan de stoppende bussenboeren en aan de melkrijders [105] die hun
▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl 80 © Coberco P. H. L. Willemsens