De laatste melkbus (tekst) - Zuivelhistorie Nederland

nodig heeft - denkt er nog wel eens met sentiment aan terug.
Evenwel, het grootste deel van de mensen die vroeger met de bus in aanraking kwam,
heeft - tegelijkertijd met het verlies van die bus - ook het beroep van veehouder verloren.
De melktank kapte in een luttel aantal jaren een hele boerencultuur in tweeën: de
blijvers en de wijkers! Het is die cesuur - die scheiding - tussen bus en tank die het tijdgewricht
van de zeventiger jaren markeert.
In de ledenbladen en kranten vindt men triomfantelijke verhalen uit die tijd: alle zuivelfabrieken
maakten een feest van de zoveelduizendste tank die was aangeschaft.
Dit ten koste van die arme bus, die onafwendbaar de ondergang tegemoet zou gaan. Dat
gaf veel fricties, veel pijn. Met het oog op de toekomst wilden de zuivelondernemingen
het proces van overgang tank-naar-bus zo soepel en geruisloos mogelijk doen verlopen.
Daarentegen streed een deel van de bussenboeren luidruchtig voor behoud van hun way
of life, die ze tot hun laatste snik wilden beschermen.
[006] Het voornemen om deze belangrijke fase uit de melkveehouderij - veel ingrijpender
dan die van invoering van het machinemelken - vast te leggen dateert reeds van
1980. Daartoe werden oproepen geplaatst in leden- en personeelsblad van Coberco. De
stapels papieren die binnenkwamen getuigden van diepe emoties:
met dat simpele ijzeren voorwerp was een hele levensstijl gemoeid. Mensen hebben dat
heel fijn aangevoeld. Verbittering en sentiment vechten om de voorrang. Het einde van
het bussentijdperk betekende in veel gevallen ook het einde van de fabriek - of nog erger
- het einde van het melkveebedrijf. Toch is het typerend dat [007] bij al die emoties
om de bus niemand er meer naar terug wil. Wel heeft men de gevoelswaarde van die
oude tijd willen vastleggen. Een oude boerin zegt terecht: 'Het is meer aan die oude tijd
dan de melkbussen zelf dat ik met nostalgie terugdenk. Het was de mooiste tijd van ons
leven, de kinderen waren klein en ons bedrijf groeide elk jaar gestaag met enkele
koeien'.
Ondergetekende heeft dit willen aanvullen door interviews met mensen die lichamelijk
nauw met de bus in aanraking zijn geweest. Enkele van die vraaggesprekken zijn al
meer dan acht jaar oud. Achteraf blijken ze alleen maar aan inhoud gewonnen te hebben.
Omstandigheden maakten dat uitgave van het bussenboek telkens werd uitgesteld,
maar de inzenders van het materiaal hielden bij ondergetekende het besef levend dat er
iets op tafel moest komen. Welaan, hier is dan het bussenboek! Behalve veehouders en
zuivelmensen die eraan hebben meegewerkt, ben ik ook melkrijders dankbaar voor hun
inbreng.
Er bleek in die 'stomme' bus een enorme gevoelswaarde te zitten; tranen met tuiten zijn
er gehuild toen die 'tuiten' geen melk meer mocht bevatten! De gedichten, gedachten,
anekdotes in dit boek getuigen er veelvuldig van. Vanuit de bus kijkend, bleek het mogelijk
een apart zicht te krijgen op de gehele bedrijfstak die de oude melkveehouderij en
zuivelfabriek inhield.
P.W.
▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl 5 © Coberco P. H. L. Willemsens