De laatste melkbus (tekst) - Zuivelhistorie Nederland

een bord achter de trekker.
Kwam de boer in het weiland, dan moesten de deksels er goed op blijven, er mocht geen
stof inkomen. Hij zette de teems (zeef) op de eerste bus en hing het deksel aan het oor.
Dan werden de bussen successievelijk gevuld. De oude theorie was dat je - zodra een
bus vol was - het deksel schuin erop moest doen, om te kunnen uitwasemen. Later
moest juist het deksel er weer goed op om te voorkomen dat er stof in de bus waaide.
Natuurlijk kwam het ook voor dat er een kat in de zeef sprong om het schuim op te likken.
[025] Kat in't bakkie
Het gebeurde ook wel dat een kat in een bijna volle melkbus likte, erin viel en ten langen
leste verdronk. Als de melker die dooie kat op de melk zag drijven, herinnerde hij
zich achteraf dat hij in de verte had horen plonzen .... Ja, er kwam natuurlijk wel eens
ongerechtigheid in de bus terecht. Op de fabriek bleef dat spul, als het groot was, op de
zeef liggen, bijv. wasknijpers of een zeefdoek. En watten uiteraard, alles wat verband
hield met het zeven van de melk. En ook wel dingen die van de fabriek kwamen, dus
zuivelprodukten en circulaires, als men de bus niet omspoelde.
In Markelo is het gebeurd dat een bus met vlees aan de fabriek werd geleverd. De boeren
hadden hem in de winter als opbergmiddel gebruikt, en in het voorjaar kennelijk
zonder controle opnieuw in gebruik genomen! Ook gebeurde het wel dat een kranteboer
of bakker zijn spullen niet aan huis afgaf, maar in de bus deponeerde. Als de boerin vergat
die eruit te halen, kwam het de volgende dag op de fabriek! Al dat soort fouten
mochten eigenlijk niet voorkomen, want de boer was verplicht zijn bussen voor te spoelen,
waarbij hij eventuele voorwerpen automatisch behoorde op te merken.
In de beginjaren van Coberco en Vecomi heb ik vaak gehoord dat ook het ledenblad in
de bus ging, men het pas ging lezen als het onder de melk zat, of nog erger, dat het
ongelezen naar de fabriek terugkwam. Ja, deze wijze van vervoer was nou niet bepaald
ideaal. De bussen werden ook wel gebruikt om er flessen melk en boter in te doen. Dat
had wel eens tot gevolg dat de boer de melk boven de boter kieperde, die dus smolt.
Jarenlang hebben wij daarom in de zomer de boter naar de boeren toe in kartonnen
verpakking gedaan.
De onmogelijkste voorwerpen wilde men in die bussen vervoeren, maar er stond niet
voor niets in het contract dat dat niet mocht.
Te veel of te weinig
In de praktijk kwam het veelvuldig voor dat een bus te veel of te weinig melk bevatte.
Een 30-liter bus mocht niet meer dan 26 à 27 liter bevatten, dit vanwege het uitspatten
van de melk bij de automatische storters in de fabriek. De melk ging dan weliswaar niet
verloren, maar kwam in de uitdrupgoot terecht, dus niet op de rekening van de boer! Je
had boeren die de fabriek wilden nameten, en daarom de bussen precies volgoten. Dat
dáchten ze, maar in werkelijkheid zat er maar 29 kg in vanwege de lucht in de warme
melk. Dat heeft heel wat gemeier opgeleverd. 's Maandags hadden de boeren een tekort
aan bussen. Dan werden de bussen allemaal bijgegoten met koude melk. Soms zat er
wel 31 of 32 kilo in de bus!. Er waren ook lepe mensen, die de bodem van de bus naar
▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl 22 © Coberco P. H. L. Willemsens