De laatste melkbus (tekst) - Zuivelhistorie Nederland

Van smokkelbus tot carbidbus
[101] De melkbus heeft in het leven van het echtpaar Tijmensen uit Achterveld een bijzondere
plaats ingenomen. Uit de afgelopen 70 jaar diepen de beide echtelieden enkele
voorvallen op: de smokkelbus, de carbidbus, de bestuursbus en de wasbus.
De smokkelbus
'In Je oorlog hebben we in een melkbus gekarnd. In een andere melkbus, een hele oude,
bewáárden we die boter. De bus was in de grond gegraven, zogezegd een smokkelbus!
We hadden daartoe eerst een ton in de grond gegraven, en daarin die melkbus. Vlak
voor een noteboom; er lag wat rommel op die bus, zodat niemand er ooit erg in had, ook
niet onze evacuées. Het was een erg goede schuilplaats.
De melk voor het karnen moet eerst zuur worden. Als camouflage voor de bus waarin de
melk een paar dagen bleef staan, gebruikten we een grote harington. De bodem van de
ton was eruitgehaald; een eindje van bovenaf hadden we een nieuwe bodem erin gezet
en daarop lagen eierkolen voor de kachel! Daaronder stond dus de melkbus met de aan
te zuren melk. Als we daarbij moesten, zetten we gewoon de ton met eierkolen een
eindje opzij. Die leek heel zwaar, maar woog haast niks. Niemand heeft het ooit gezien'.
De bestuursbus
'Op boerenvergaderingen is er vroeger veel over bussen gepraat. Als ze gingen roesten,
wilden de boeren gauw andere hebben, hoewel ze nog niet versleten waren. Als je dan
in het bestuur een boer had die allemaal verroeste bussen had en een andere blanke, dan
zag hij méér het nut van verwisselen in dan zijn collega! In die bussen zat een heel
kapitaal vertegenwoordigd; je had melkrijders die heel netjes waren, maar bij anderen
kwamen er door ruw laden veel deuken in. Die kregen er van langs'.
Toen de eerste RMO zou komen, is er in het bestuur (de toenmalige Vecomi te Arnhem)
nogal over de melkbussen gepraat. Het tankmelken is hier eigenlijk afgedwongen door
een klein aantal boeren, ook een paar hier in Achterveld. Die dreigden met: 'Als je het
niet doet, dan bedanken wij en gaan wij naar de CMC'. De eerste RMO was eerst heel
erg oneconomisch, die moest voor slechts enkele boeren het gehele gebied rondrijden.
Echt gedonder over een melkbus in het bestuur kan ik me niet zo herinneren, daarvoor is
een melkbus misschien ook weer te eenvoudig.
[102] De was-bus
Mijn broer was hier op de fabriek de officiële bussenwasser, met de hand! Geen hoogstaand
baantje. Net voor de oorlog begonnen hier en daar bij zuivelfabrieken bussenwasmachines
te komen. In Achterveld wilde men daar nog niet aan. Zo'n bussenmelkmachine
kostte nogal wat voor zo'n kleine fabriek. Toen heeft men uit concurrentieoverwegingen
het bussenschoonmaken in handwerk ingevoerd. Het slechtste werk in de
hele fabriek. Constant boenen met heet water! Mijn broer heeft het meer dan een jaar
gedaan. Hij was er de hele voormiddag mee bezig, tot er geen bussen meer werden aangevoerd.
Ik heb hem één dag vervangen. Ik weet nog dat ik die morgen geweldig gezweet
heb'.
▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl 78 © Coberco P. H. L. Willemsens