De laatste melkbus (tekst) - Zuivelhistorie Nederland

Sommige melkrijders maakten het ook wel erg bont. De reeds eerder genoemde Lammertink
komt in Lochem op 12 april 1917 wéér ter sprake. 'De beide bestuursleden uit
dat wijk verklaren hierbij dat men hier algemeen tegen de tijdelijke rijder is, en dat deze
ook zeer ruwen onhandig met de melkbussen omgaat, ook heeft aannemer Lammertink
het rijden opgedragen zonder eenige kennisgeving aan het bestuur. Tenslotte wordt beslooten
Lammertink aan te zoeken met 1 mei zelf het rit weder te rijden, naar genoegen
van het bestuur'.
Verongelukt
We gaan nu naar Steenderen, waar het ook wel eens hommeles was met de melkbussen.
Daar werd enkele bestuursvergaderingen lang gesproken over een verongelukte bus van
boer Vriezekolk. De notulen van 20 januari 1932: 'Het bestuur is bereid hem van
fabriekswege wat in de schade tegemoet te komen. Om echter den melkrijder te leren
wat voorzichtiger met de bussen om te gaan, zal hem, afgaande op de verklaring van V.
Hattem een gulden boete worden opgelegd'. In een daaropvolgende bestuursvergadering
wordt besloten om Vriezekolk een schadevergoeding van f 5,- te betalen.
In Steenderen ook het zeldzame geval dat een zuivelfabriek het bussen ophalen niet geheel
uitbesteedde, maar zelf een rit verzorgde, of reservecapaciteit achter de hand had.
In april en mei 1932 wordt daartoe omstandig gepraat over de aanschaf [047] van een
paard: 'De vergadering wordt daarna een ogenblik geschorst om het paard te gaan bekijken.
Na heropening wordt besloten het oude paard af te schaffen en een nieuwe aan
te kopen! In de commissie van aankoop worden aangewezen de heren Hermsen, Sloot,
Offenberg en Remmelink'. Vijf weken later (26 mei 1932) doet de voorzitter de vreugdevolle
mededeling dat er een nieuw paard is gekocht voor de prijs van f 400 bij Ten Brinke
te Eibergen en dat het oude paard is verkocht voor f 130,-.
Haver
Wie denkt dat paarden vroeger altijd haver kregen, leze de Wageningse bestuursnotulen
van 30 juli 1917. 'Ter sprake kwam de vraag of melkrijders de ondermelk voor hun
paarden ook goedkoper geregeld kunnen krijgen. Dit werd afgekeurd, als zijnde een
verkeerde toeslagregeling. Wel wordt goedgevonden onder melkrijders die zelf geen
onderhoud hebben, maximaal tien liter per paard toe te zeggen, tegen 5 cent per liter,
maar dan moet die ondermelk door het paard aan de fabriek worden opgedronken'. De
standaardprijs voor melk was toen 8 cent per liter.
Het onderwerp melkrijders kwam in het bestuur het vaakst te berde bij het aanbesteden
van de ritten. Zo besloot het bestuur van Lochem op 18 juli 1916 'tot verhooging van
hun rijloon, dit met 10 cent per dag of per rit'. Een jaar later (17 november) meldde de
directeur van Wageningen in zijn bestuur dat hij een schrijven had ontvangen van de
weduwe Vaarkamp, 'dat zij rit 10 niet voor f 5,- kon berijden, maar zij na nader berekening
hiervoor f 6,- vraagt'.
Evenwel, het bestuur geeft niet toe. Na langdurige beraadslaging wordt besloten de ritten
zo billijk (is goedkoop) mogelijk te gunnen. Zo er geen overeenstemming was, dan
maar openbaar aanbesteden. Soms werd het ophalen van de melkbussen per rit aanbe-
▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl 37 © Coberco P. H. L. Willemsens