Jaarboek Thomas Instituut 1995 - Thomas Instituut te Utrecht

PREDESTINATIE BU THOMAS 131
wordt als de voorafgaandelijke wil (een term, ontleend aan Johannes
van Damascus) die echter bij hem bijna weggedrukt wordt door de
consequente wil, volgens welke slechts sommigen gered worden. Ook
hier is volgens Pesch sprake van een codering die aangeeft dat er een
voor Thomas onoplosbaar probleem ligt. Evenzo stelt Thomas dat de
feitelijke ongelijkheid van mensen niet in tegenspraak is met Gods
rechtvaardigheid, een antwoord dat door Jonckheere in een zeldzaam
blijk van emotionele betrokkenheid "onthull/tsend" genoemd wordt (p.
150). Wederom wordt Pesch te hulp geroepen om een belangrijke
problematiek te verwoorden: voor Thomas is de predestinatie van deze
en de reprobatie van gene nooit een existentieel probleem; hij kent
slechts de dwaling, niet de vertwijfeling. Of, zoals Jonckheere even
verderop het fundamentele hermeneutische verschilonder woorden
brengt: "De gedachte dat niet allen tot de gelukzaligheid zijn
gepredestineerd, blijkt voor Thomas niet problematisch te zijn" (p.
163).
Er is nog een tweede serie teksten, en wel teksten in een
christologische context. Deze serie bestaat uit enkele korte teksten uit
het derde boek van het Scriptum (III, d.7 q.3 en d.lO q.l en q.3) en
de Summa theologiae (III q.24). Deze teksten bedoelen vooral recht te
doen aan het spreken van de Schrift, waarin van de predestinatie van
Christus als Zoon Gods sprake is, volgens de vulgaat-vertaling van
Romeinen 1,4.
Het derde hoofdstuk is, zoals gezegd, naar mijn interpretatie het
kernhoofdstuk. Hierin worden drie vragen gesteld: wat zijn de
fundamentele theologische opties die in de teksten naar voren komen?
zijn er in de teksten ontwikkelingen aan te geven? en: welke open
vragen blijven er over?
De vraag naar de fundamentele theologische opties wordt
uiteengelegd in twee subvragen waaraan twee delen van hoofdstuk drie
besteed worden. In het eerste deel gaat het over de hermeneutische
praktijk van Thomas, en in het tweede deelover zijn systematische
keuzen. Bij het lezen van deze terminologie bekroop mij het gevoel
dat Jonckheere hier blijk geeft van een niet geheel bereflecteerde
hermeneutische keuze. Terwijl ze, voor zover ik kan zien, in haar
behandeling van de teksten van Thomas altijd heel attent is op een
structurele leeswijze waarin de grondopties van Thomas naar voren