Jaarboek Thomas Instituut 1995 - Thomas Instituut te Utrecht

60 F. HAARSMA
katholieke systeem zelf. Zeker in de eerste jaren gebeurde dit echter
voorzichtig en op bescheiden wijze.
Sinds 1953 werkte ik samen met de Dijnselburgse exegeet
Hans Weterman en de al genoemde Vermeulen aan wat het
'lekenseminarie' genoemd werd. Het initiatief daarvoor was genomen
door mensen als F. Tellegen en Ludolf Baas van de Katholieke Actie
en legeraalmoezenier P. Groenendijk. Kaderleden, leken en priesters,
van de Katholieke Actie, het Jeugdwerk en sommige sociale
organisaties vroegen om theologische (bijjscholing." Zij waren tot de
overtuiging gekomen dat hun vroegere godsdienstige en theologische
scholing niet meer afgestemd was op de vragen die zij in hun werk
tegenkwamen. Zo herinner ik mij dat ik aan de hand van een boek van
August Brunner een cursus heb gegeven over het geloof, maar nu in
een personalistisch en dialogisch perspectief." Hun vragen dwongen
je om de handboekentheologie achter je te laten, af te zien van het
Latijn, dat de zaak kon toedekken, en dichter bij de ervaring na te
denken over de geloofsinhoud. Het was een niet geringe uitdaging die
noodzakelijkerwijs zijn neerslag had op het seminarieonderwijs.
Vanaf 1956 gaf ik bovendien, evenals collega Vermeulen, op
verzoek van pater drs. Dominicus Pillen godsdienstlessen aan het A.C.
de Bruijninstituut in Doom - overigens een welkome bijverdienste. Dit
instituut behartigde de opleiding van de toekomstige kaderleden van de
Katholieke Arbeiders Beweging. De cursisten zaten in het algemeen
niet te wachten op het onderdeel 'godsdienst' in hun programma.
Onwetendheid, scepsis en soms onverschilligheid waren eerder
karakteristiek voor hun houding dan 'heilsbegeerte' en nieuwsgierigheid.
Wat je kwijt kon, was niet zozeer theologie als wel een
sterk apologetisch gekleurd godsdienstonderwijs. Het voordeel was
wel, dat steeds duidelijker werd dat ook voor de mensen met wie de
toekomstige priesters zouden moeten werken, het christelijk geloof
voor een groot deel zijn vanzelfsprekendheid ging verliezen. Het ging
niet langer om een simpele geloofsoverdracht, de fides quae, maar om
31 Vgl. P. de Haan, Van volgzame elitestrijder tot kritische gelovige.
Geschiedenis van de Katholieke Actie in Nederland (1934-1966), Nijmegen,
1994, p. 200.
32 Volgens De Haan luidde de titel van mijn cursus dan ook "Over de
geloofshouding" (curs. van mij).