Jaarboek Thomas Instituut 1995 - Thomas Instituut te Utrecht

142 M. BUnSEN
is van het praktische redeneren, voortgekomen uit de wens om de
alledaagse 'rommeligheid' in het maken van morele keuzen te onderwerpen
aan een wetenschappelijke benadering. Hoewel een geheel van
handelingsvoorschriften volgens Nussbaum nooit recht kan doen aan
de heterogeniteit van de wereld, kunnen deze voorschriften in haar
ogen desalniettemin nog enigszins van nut zijn bij de opvoeding en in
het onderwijs, zolang het maar geen harde regels zijn die voor elk
geval een ge- of verbod inhouden.
Belangrijk is voorts de vraag of en hoe de natuurwet voor de
.rede toegankelijk is. Hoe is deze wet afgekondigd, of: hoe leren
individuen en gemeenschappen de natuurwet kennen? Grisez en Pinnis
weigeren de natuurrechtsleer van Thomas een teleologisch karakter toe
te dichten. In hun optiek is het eerste voorschrift van de praktische
rede, bonum est faciendum et prosequendum, et malum vitandum,
louter premoreel van aard: het voorschrift is niets meer dan de
formele specificatie van het karakter van de praktische rede. D.M.
Nelson wijst op de epistemologische problemen die kleven aan de
natuurwet. Zijn argument is dat Thomas' notie van de natuurwet niet
meer is dan een theologische verklaring van de in de wereld bestaande
overeenstemming over wat als deugd geldt; de wet is geen bron van
morele informatie die specifiek genoeg is om onmiddellijk van nut te
zijn als leidraad bij het handelen.
Het is de intentie van Hall om aan te tonen dat de prudentia
en de natuurwet in leer van Thomas interdependent zijn. Zij meent dan
ook dat beide begrepen moeten worden als een geïntegreerd geheel.
Indien Thomas' noties van de natuurwet en de prudentia van wat meer
nabij bekeken worden, zal blijken, zo stelt de schrijfster, dat een regel
van de lex naturalis toegepast moet worden in het licht van een doel
en dit is iets wat Nussbaum ontgaat. Voorts zal duidelijk worden .dat
de natuurwet bij het maken van morele keuzen meer te bieden heeft
dan formele criteria. Nadere beschouwing zal bovendien leren dat
hierin een belangrijke rol weggelegd is voor de inclinationes en dat de
prudentia behoefte heeft aan een natuurlijke notie van menselijke
vervolmaking.
Wat verstaat Thomas van Aquino nu precies onder de lex
naturae of lex naturalis? Deze vraag stelt Hall zich in het tweede
hoofdstuk en aldaar ontwikkelt zij reeds haar kijk op de wisselwerking
tussen de natuurwet en de bezonnenheid.