Uitvoeringsmap Bestuurlijke Aanpak Vastgoed - RIEC's

De overheid en de aanpak van speculatie met vastgoed
Zoals al eerder gesteld, heeft de overheid meer prioriteit gelegd bij de aanpak van de
problematiek rond exploitatie dan bij het bestrijden van speculatieproblematiek. Tot dusverre
heeft de overheid zich dan ook maar mondjesmaat beziggehouden met de aanpak van
malafide speculatie met vastgoed. De onveiligheid die samen gaat met exploitatie en die zich
onder meer vertaalt in een slechtere leefbaarheid, vormt een zichtbaarder probleem in
buurten dan de malafide handel met panden, die zich grotendeels aan het zicht onttrekt en
ook niet gepaard gaat met directe overlast. Het Van Traa-team in Amsterdam houdt zich nog
maar recentelijk en in beperkte mate met speculatie bezig om de doodeenvoudige reden dat
criminelen die zich met onroerend goed bezig houden niet per definitie strafbare feiten
plegen. Ook hier geldt nadrukkelijk dat de prioriteiten van de overheid anders liggen. ‘Er wordt
vast en zeker veel gekocht met crimineel geld en er wordt vast witgewassen, maar als
gemeente ligt daar niet de focus’, aldus een Amsterdamse ambtenaar. Pas in combinatie met
bijvoorbeeld exploitatie of andere strafbare feiten komt ook vastgoedspeculatie in beeld. De
liquidaties van onder andere vastgoedhandelaren in Amsterdam vormden voor het Van Traateam
mede aanleiding om zich sterker te richten op de malafide speculatie met vastgoed. Wie
zijn betrouwbare vastgoedhandelaren en wie niet? Het is voor de overheid van belang te
weten met wie men zaken kan doen en wie daar niet voor in aanmerking komen.
Mede omdat de georganiseerde misdaad zich in Nederland zichtbaar heeft gemaakt in het
vastgoed, lijkt er wel sprake te zijn van een kentering. De overheid is momenteel vooral bezig
kennis te verzamelen over de problematiek, die complex is en de nodige specifieke expertise
vereist die op dit moment nog lang niet altijd voorhanden lijkt. De complexiteit van de materie
gaat bovendien samen met professionele, malafide vastgoedhandelaren die wel deze
expertise voorradig hebben of deze inhuren.
Inmiddels is er een beperkt aantal succesvolle strafzaken tegen (Rotterdamse) vastgoedhandelaren
afgerond waarbij er sprake was van samenwerking tussen het OM, de
Belastingdienst en interventieteams. Deze interdisciplinaire aanpak lijkt de meest
veelbelovende aanpak van malafide speculatie met vastgoed.
FIU-meldingen
FIU-meldingen (Financial Intelligence Unit), voorheen MOT-meldingen vormen een belangrijk
instrument voor het signaleren van witwassen. Kredietinstellingen, geldtransfers en vrije
beroepsgroepen zoals advocaten, makelaars, bemiddelaars in onroerend goed en notarissen
zijn verplicht om ongebruikelijke transacties te melden. Daarvoor bestaat een aantal
meldindicatoren die als het ware handen en voeten geven aan de meldplicht. De meldingen
ongebruikelijke transacties komen binnen bij de Financial Intelligence Unit. Deze unit is
ondergebracht bij het Korps landelijke politiediensten. De Unit bepaalt of de transacties al dan
niet als verdacht worden doorgemeld. Wanneer de beroepsgroepen de meldplicht ontduiken,
maken ze zich schuldig aan een economisch delict. Er wordt dan ook toezicht gehouden op
de naleving van de richtlijnen.
Naast de eerder geschetste juridische en bestuurlijke mogelijkheden biedt het RIEC
Rotterdam-Rijnmond onderstaande instrumenten aan om de bestuurlijke aanpak Vastgoed te
intensiveren. Het betreft dan vier instrumenten die in Hoofdstuk 6 worden toegelicht.
35
35