Uitvoeringsmap Bestuurlijke Aanpak Vastgoed - RIEC's

1. Inleiding
In veel gemeenten, maar met name in de grote steden, is woonfraude een toenemend
probleem. In woonruimte wordt hennep verbouwd; in woningen worden zonder vergunning
kamers verhuurd; woonruimte wordt zonder de verplichte huisvestingsvergunning betrokken.
Woonfraude leidt vaak tot overlast en verloedering. Daarnaast verstoort woonfraude de
werking van de woningmarkt. De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd in handhaving van de
geldende wet- en regelgeving. Het is echter een hardnekkig probleem, omdat met
woonfraude veel geld te verdienen is. Uitbreiding van het huidige instrumentarium is daarom
gewenst.
In G4 verband is vanaf 2006 met de Ministeries van VROM, BZK en Justitie overleg gevoerd
over het opnemen van de bestuurlijke boete in de Huisvestingswet. Een bestuurlijke boete
past in een ‘’lik op stuk beleid”, waarbij op duidelijke en snelle wijze sancties kunnen worden
opgelegd die dermate streng zijn dat zij als een werkelijke straf worden ervaren. Hierdoor zal
de bestuurlijke boete ook preventief werken.
Als resultaat van dit overleg is in de Huisvestingswet per 24 januari 2010 de bestuurlijke
boete opgenomen voor een aantal overtredingen, namelijk voor het zonder vergunning in
gebruik geven en nemen van woonruimte en voor het zonder vergunning aan de voorraad
onttrekken van woonruimte.
In de gemeentelijke zowel als de regionale huisvestingsverordening moet de bestuurlijke
boete worden uitgewerkt. De regionale huisvestingsverordening wordt naar verwachting
februari 2011 gewijzigd.
In deze notitie wordt voorgesteld hoe met de bestuurlijke boete om te gaan.
2. Wat is een bestuurlijke boete?
Een bestuurlijke boete is een boete die door het bestuursorgaan zonder tussenkomst van een
rechter aan een overtreder kan worden opgelegd als deze een bepaalde, hiertoe bij wet
aangewezen, overtreding begaat. Het is een “punitieve sanctie” sanctie en daarom wezenlijk
anders dan een last onder dwangsom. De last onder dwangsom beoogt een onrechtmatige
situatie ongedaan te maken en wordt niet ingevorderd als de overtreder binnen een bepaalde
termijn aan de last gehoor geeft. De bestuurlijke boete wordt opgelegd als de overtreding
wordt geconstateerd, en moet ook worden betaald als de overtreding ongedaan gemaakt
wordt. Het is een strafmaatregel en, door zijn afschrikwekkende werking, een middel om
overtredingen te voorkomen. De overtreding wordt met een boete niet ongedaan gemaakt;
met dat doel wordt de last onder dwangsom of de last onder bestuursdwang opgelegd.
Afwijkend van de boete uit het strafrecht wordt de boete geheel via de bestuurlijke weg
afgehandeld. Toezichthouders van de gemeente constateren de overtreding, de gemeente
(B&W) legt de boete op en de bezwaar- en beroepsprocedure is als bij normale
overheidsbesluiten. Dit is geregeld in de Algemene wet bestuursrecht. Politie en Openbaar
Ministerie spelen dus geen rol en het is niet de rechter die de boete oplegt.
3. De huidige aanpak
Op het zonder vergunning in gebruik geven en nemen van woonruimte en voor het zonder
vergunning aan de voorraad onttrekken van woonruimte, staan op dit moment strafrechtelijke
sancties. In de praktijk blijken overtredingen van de Huisvestingswet bij het Openbaar
Ministerie geen prioriteit te hebben, omdat overtredingen van zwaarder criminele en/of
maatschappelijk bedreigender aard voor gaan. Bovendien is de strafrechtelijke weg lang en
ingewikkeld. Hierdoor is landelijk zelden van de strafbepaling gebruik gemaakt.
De overheid kan bestuursdwang toepassen en daarmee zelf daadwerkelijk een eind maken
aan de illegale situatie. Vanwege de kosten die hiermee gemoeid zijn en om de eigenaar de
gelegenheid te geven zijn overtreding ongedaan te maken, wordt pp dit moment steeds meer
de last onder dwangsom toegepast bij woonfraude. De last onder dwangsom is geen boete
op onrechtmatig handelen, maar een dwangmiddel om een onrechtmatige toestand
ongedaan te maken. De last onder dwangsom werkt goed bij overtreders die niet willens en
93
93