Doorlichting partijstuctuur ChristenUnie.pdf - AA Planadvies

en daarom werd besloten om zelfstandig verder te gaan. In 1588 werd de Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden opgericht. Deze kende een Staten-Generaal en een stadhouder uit het
huis van Oranje als staatshoofd van de Republiek. Pas bij de vrede van Münster in 1648 werd
het land erkend door de omliggende staten. Met zijn ongeveer tweeëneenhalf miljoen
inwoners was Nederland geen grote staat, maar economisch en politiek gezien werd het in de
Gouden Eeuw een wereldmacht.
Dan komen er opnieuw rumoerige tijden. Na ruim 200 jaar, in 1795, werd door Frankrijk een
einde gemaakt aan de zelfstandige republiek. Daarbij werden grote staatkundige
hervormingen doorgevoerd. Na een militaire inval van Napoleon werd in Nederland de
Bataafsche Republiek gesticht. Op 1 mei 1798 werd de eerste Grondwet 9 voor Nederland
vastgesteld. Deze zogenaamde Staatsregeling heeft niet lang standgehouden. Na een
structuurwijziging werd in 1806 de Bataafse Republiek opgeheven en werd ons land het
“Koningrijk Holland” (geen spelfout), een constitutionele monarchie met Lodewijk Napoleon
Bonaparte als heersend vorst. Ook deze heeft niet lang standgehouden, in 1810 werd de
Grondwet opzij geschoven, het “Koningrijk Holland” geannexeerd en onderdeel gemaakt van
Frankrijk.
In 1813 werd Napoleon verslagen en werden door de overwinnaars grote staatkundige
hervormingen doorgevoerd. Nederland haalde opnieuw een lid van het huis van Oranje
binnen, maar nu als soeverein vorst. Nederland is dan nog even een prinsdom. Het Koninkrijk
der Nederlanden werd in 1815 uitgeroepen waarbij Willem Frederik, de zoon van stadhouder
Willem V, als koning Willem I op de troon kwam. Vanaf dat moment werd Nederland
opnieuw een constitutionele monarchie. Hieraan is, met uitzondering van de periode 1940-
1945, niet veel meer gewijzigd, wel zijn er andere belangrijke staatsrechtelijke wijzigingen
geweest. In 1830 kwamen de Zuidelijke Nederlanden in opstand en stichtten een jaar later het
nieuwe koninkrijk België. Ook het groothertogdom Luxemburg kwam hierdoor iets verder
van Nederland te staan en werd in 1890 helemaal zelfstandig. Het hertogdom Limburg werd
al in 1867 opgeheven en als provincie aan Nederland toegevoegd.
Omdat er geen draagvlak meer was voor een product van de Franse revolutie, werd door de
prins van Oranje in 1813 direct opdracht gegeven om een nieuwe Grondwet 10 op te stellen. In
deze wet, die in 1814 gereed kwam, is de basis gelegd voor de huidige constitutionele
monarchie. In artikel 52 van de Grondwet werd de volgende tekst opgenomen: De Staaten
Generaal vertegenwoordigen het geheele Nederlandsche volk.” Hiermee werd volledig
gebroken met de soevereiniteit van de provincies zoals die voor 1795 bestond.
Al in 1815 besluit koning Willem 1 tot het vernieuwen van de Grondwet 11 . Hierbij werden de
Staten-Generaal gesplitst in twee kamers: de Eerste Kamer, die werd benoemd door de
Koning, mocht alleen ja of nee zeggen tegen een wetsvoorstel, de Tweede Kamer mocht
stemmen over alle wetsvoorstellen en ze ook indienen. De koning behield veel macht en kon
desgewenst de beide Kamers omzeilen. In 1840 werd de Grondwet opnieuw herzien en de
afsplitsing van België eindelijk geregeld.
In 1848 braken overal in Europa revoluties uit, wat er waarschijnlijk aan heeft meegewerkt
dat koning Willem II aan Johan Rudolf Thorbecke de opdracht gaf om de Grondwet
ingrijpend te herzien en te liberaliseren. Hiermee werd de grondslag gelegd voor onze huidige
9 Staatsregeling van 1798 / Grondwet van de Bataafse Republiek (1 mei 1798)
10 Grondwet voor de Vereenigde Nederlanden (29 maart 1814)
11 Grondwet voor het Koningrijk der Nederlanden (24 augustus 1915)
De partijstructuur van de ChristenUnie in het perspectief van de toekomst.
Gert Schouwstra Pagina 13 8 september 2009