Doorlichting partijstuctuur ChristenUnie.pdf - AA Planadvies

parlementaire democratie. De macht van de koning werd flink ingeperkt en niet hij, maar de
ministers werden vanaf dat moment verantwoordelijk voor het gevoerde beleid. De Tweede
Kamer werd rechtstreeks gekozen en kreeg meer invloed. Wel was nog lang niet iedereen
stemgerechtigd, alleen mannen die belasting betaalden mochten stemmen.
Bij de herziening van de Grondwet in 1848 12 wordt de basis gelegd voor de bestuurlijke
inrichting die we het “Huis van Thorbecke” noemen. Hierin worden de rollen en
bevoegdheden van Koning, Staten-Generaal, Provincies en Gemeenten (Staatshoofd en 3
bestuurslagen) beschreven.
In latere jaren 13 volgen nog meer wijzigingen: het kiesrecht wordt
aan steeds meer groepen toegekend, het districtenstelsel wordt
vervangen door een systeem van evenredige vertegenwoordiging en
in 1922 werd als laatste grote wijziging het vrouwenkiesrecht in de
Grondwet verankerd. In 1983 vond een Algehele herziening van de
Grondwet plaats. Hierbij werd de inhoud van de wet niet
fundamenteel gewijzigd, wel werd de tekst geheel herzien,
verouderde passages geschrapt en werden enkele nieuwe
grondrechten toegevoegd. De Grondwet is dus beslist niet statisch,
ook na 1983 zijn nog veel kleine wijzigingen doorgevoerd. 14
3.2 De vorming van politieke partijen.
Afbeelding 2: J.R. Thorbecke
Een politieke partij is een organisatie die er op gericht is om door middel van deelname aan
verkiezingen invloed uit te oefenen op het overheidsbeleid. Dat kan lokaal, regionaal, of
nationaal zijn (binnen het huis van Thorbecke) en sinds de grondwetsherziening van 1983 ook
binnen Europa.
De vorming van politieke partijen in Nederland is betrekkelijk laat op gang gekomen. Een
redelijke verklaring hiervoor lijkt te vinden te zijn in de ontwikkelingsgeschiedenis. In de 19 e
eeuw moesten de leden van de beide Kamers van de Staten-Generaal niets van partijvorming
hebben, omdat ze bang waren dat hierdoor hun persoonlijke positie zou worden aangetast.
Tijdens de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden waren de Staten-Generaal nog niet
de volksvertegenwoordiging zoals die we nu kennen. Het was meer een congres van
afgezanten van de soevereine Provinciën. Deze werkwijze had grote gevolgen voor de
besluitvorming. Voordat ergens overeenstemming over kon worden bereikt, moest iedere
gewestelijke afvaardiging meestal eerst overleggen met de hun lastgevende Provinciale
Staten.
Bij de nieuwe Grondwet van 1814 werd met dit systeem gebroken en kregen de leden van de
Staten-Generaal een volksvertegenwoordigende functie. Ze moesten vanaf dat moment
stemmen zonder “last en ruggespraak”. Toch duurde het nog tot ver na de grote herziening
van Thorbecke voordat er landelijke politieke partijen werden gevormd. Pas in 1879 werd
door Abraham Kuiper de Anti-Revolutionaire Partij opgericht. Er werd toen nog steeds met
12 Op 3 november 1848.
13 In de jaren 1887, 1917, 1922, 1938, 1946, 1948, 1954, 1956, 1963 en 1971.
14 In de jaren 1987, 1995, 1999, 2000, 2002, 2005, 2006 en 2008.
De partijstructuur van de ChristenUnie in het perspectief van de toekomst.
Gert Schouwstra Pagina 14 8 september 2009