DE VERNIEUWING VAN DE STADSVERNIEUWING

voor voetgangers en op de weg komen fietsers in gevaarlijke situaties terecht als zij zich tussen
de rijdende en geparkeerde auto’s door proberen te manoeuvreren. Om dergelijke gevaarlijke
situaties te voorkomen en de parkeeroverlast te beperken werden nieuwe straatprofielen
voorgesteld. Waar het kon werd bij nieuwbouw de straat verbreed door de rooilijn terug te
leggen. Als dat niet mogelijk was werd er gekozen voor eenrichtingverkeer voor auto’s, waarbij
zij slechts aan de rechter kant van de weg mochten parkeren. Voor fietsers kwam een speciale
fietsstrook in de andere richting, zodat voor hen wel tweerichtingsverkeer mogelijk was.
Tijdens de stadsvernieuwing zijn de meeste straatprofielen in oude wijken gewijzigd. Op welke
manier het straatprofiel werd aangepast hing meestal samen met functie van de straat in de
verkeershiërarchie, zoals deze was vastgelegd in het verkeerscirculatieplan. In Rotterdam werd
voor elk wegtype een straatprofiel voorgeschreven. Hiermee werd bijvoorbeeld vastgelegd
hoe breed de rijbaan moest zijn en of de auto’s langs-­‐ of dwars moesten parkeren. [blad 18] In
Verkeer en Woonomgeving Afrikaanderwijk (1986) wordt bijvoorbeeld voorgesteld om
woonstraten van twaalf tot vijftien meter breed in te richten met langsparkeren aan beide
kanten, met een rijbaan van 3,5 meter breed, terwijl wijkontsluitingswegen een totale breedte
moesten hebben van vijventwintig meter, met dwarsparkeren aan beide kanten en een rijbaan
van zeven meter breed. 74 Deze voorschriften zijn vrijwel overal consequent toegepast en de
beschreven straatprofielen zijn, in ieder geval in Rotterdam, nog steeds herkenbaar aanwezig.
[blad 19]
Dwarsparkeren (of haaksparkeren) kwam voor de stadsvernieuwing nauwelijks voor in
de oude delen van de stad. Dit is echt iets dat tijdens de stadsvernieuwing is geïntroduceerd
om het aantal parkeerplaatsen te vergroten. Als de straat te smal was voor haaksparkeren
werden schuine parkeervakken aangelegd. Deze oplossing is vooral veel in Amsterdam
gebruikt. Een andere parkeeroplossing was om auto’s in woonstraten te laten parkeren aan de
schaduwkant van de straat, zodat kinderen konden spelen op het (extra brede) trottoir aan de
zonnige kant van de straat. 75
Een fenomeen dat eveneens in de jaren zeventig werd geïntroduceerd is de
‘straatkop’. Op straathoeken werd het trottoir verbreed waardoor auto’s er niet konden
parkeren en voetgangers de ruimte kregen om over te steken. Tevens markeerde het verbrede
trottoir waar de parkeervakken begonnen. In de loop van de jaren tachtig wordt de
functiescheiding op straat steeds verder doorgevoerd. Er komt dan ook onderscheid in
straatmaterialen, zoals de bekende grijze dertig bij dertig tegels voor de stoep, klinkers voor
parkeerplaatsen en asfalt voor de (doorgaande) weg. 76
Straatinrichting en verwoonerving
De parkeerplekken waren niet het enige dat aan het straatprofiel werd toegevoegd tijdens de
stadsvernieuwing. Ten eerste werden veel straten voorzien van bomen. Er moest meer groen
in de binnensteden komen, en die doelstelling werd serieus aangepakt. Voor veel wijken werd
er een bomenplan opgesteld. In Rotterdam bijvoorbeeld was er zelfs een bomenplan op
stedelijk niveau, namelijk de nota Bomen in Rotterdam. Dit document diende als basis om de
bomenstructuur per wijk te bepalen. Per blok of zelfs per straat werd vervolgens een
nauwkeurig plan gemaakt, waarin de plaatsing van de bomen en parkeerplaatsen en eventueel
een speelplek werd uitgetekend. De plannen werden toegelicht met straatprofielen en soms
ook met impressietekeningen.
Voorbeelden van dergelijke inrichtingsplannen zijn die van de Steinwegstraat en de
Hilledijk, beide straten in de Afrikaanderwijk. [blad 20] De plannen zijn niet precies uitgevoerd
zoals ze zijn getekend, maar ze geven wel een goed beeld van hoe dergelijke ontwerpen eruit
zagen. Vrijwel altijd werd een plattegrond van de straat getekend met daarin aangegeven waar
parkeervakken, bomen, rijbaan en trottoir kwamen. Waar mogelijk werd ook een
speelgelegenheid ingetekend. Ook drempels en doorgetrokken trottoirs werden aangegeven,
zoals op de Hilledijk. De ingang van de straat wordt gemarkeerd door een doorgetrokken
De Vernieuwing van de Stadsvernieuwing | Renate van Schaik | mei 2012
26