DE VERNIEUWING VAN DE STADSVERNIEUWING

CONCLUSIE
“Stadsvernieuwing is een formule met vele variabelen, een struikeltocht door
onbekend gebied. Dat valt aan elk stadsvernieuwingsgebied af te lezen: zo’n
buurt is een boeiende mengeling van geslaagde renovaties en nieuwbouw, met
daartussen ook een scala aan verkeerd begrepen goede bedoelingen, resolute
veranderingen van inzicht, scherp bevochten slappe compromissen, ten halve
ingeslagen dwaal-­‐ of droomwegen, toch gebouwde kinderziekten en tussendoor
enkele juwelen.”
Werkgroep 5x5 (1989) 127
Na het voorgaande zal allereerst met klem moeten worden benadrukt dat de stadsvernieuwing
alles behalve een mislukte operatie en een zwarte bladzijde in de stedenbouwgeschiedenis
was. De stadsvernieuwing heeft namelijk ook veel positieve veranderingen teweeg gebracht.
Om te beginnen zijn tijdens de stadsvernieuwing duizenden mensen die voorheen in een krot
woonden voorzien van een degelijke woning. Daarnaast moet worden opgemerkt dat de
stadsvernieuwing ook bestuurlijk een belangrijke episode was in de Nederlandse geschiedenis.
Meer dan ooit kregen burgers de mogelijkheid hun stem te laten horen in gemeentelijke
planningsprocessen. Bovendien zijn veel subsidieregelingen (zoals huursubsidie), waar een
groot aantal mensen nu nog steeds dankbaar (of minder dankbaar, met een gevoel van
vanzelfsprekendheid) gebruik van maakt, tijdens de stadsvernieuwing gestart. Ten slotte heeft
de hernieuwde interesse voor de historische omgeving, die tijdens de jaren zeventig en tachtig
is begonnen, ertoe geleid dat er sindsdien zorgvuldiger wordt omgesprongen met
oorspronkelijke bebouwing en stedenbouwkundige structuur.
Nooit mag worden vergeten dat de stadsvernieuwingswijken destijds met
verschillende problemen kampten. Naast het probleem van de verkrotte woningen, was er een
verkeers-­‐ en parkeerprobleem en hiermee samenhangend een gebrek aan veilige speelruimte
voor kinderen. De stadsvernieuwers hebben getracht, met de beste bedoelingen, beschikbare
middelen en inzichten uit die tijd, een zo goed mogelijke oplossing te vinden voor deze
problemen. Sindsdien zijn er een hoop speelplekken en groenvoorzieningen bijgekomen, is
doorgaand verkeer geweerd uit woonstraten en hebben geparkeerde auto’s een plek
gekregen. De bouwkundige kwaliteit van de destijds nieuw gebouwde
stadsvernieuwingswoningen is nog steeds bovengemiddeld. De woorden ‘krot’ en
‘achterbuurt’ zijn inmiddels historisch geworden; van de bouwvallige troep die vóór 1970 het
straatbeeld bepaalde kan bijna niemand zich meer een voorstelling maken. 128
Het is dan ook te makkelijk om de stadsvernieuwing te bekritiseren vanuit een vals
gevoel van vroeger-­‐was-­‐alles-­‐beter-­‐nostalgie. De situatie was wel degelijk in veel gevallen zeer
slecht te noemen en het lag buiten kijf dat er iets aan gedaan moest worden en dat dit vooral
snel moest gebeuren. Het is daarbij ook op zijn minst bewonderenswaardig dat er in de jaren
zeventig en tachtig zo’n hoge bouwproductie is bereikt. Bij een dergelijk grote operatie kan het
bijna niet anders dan dat er concessies moesten worden gedaan, bijvoorbeeld op het gebied
van tijd en geld, zorgvuldigheid en oog voor detail. Het is niet te ontkennen dat er op veel
plekken te weinig aandacht is besteed aan de inrichting van de openbare ruimte, aan de
kwaliteit van de openbare ruimte, aan architecturale waarden, aan diversiteit van
voorzieningen en woningtypes, etc. De belangrijkste reden hiervoor ligt in de aard van de
stadsvernieuwing besloten: het was een volkshuisvestelijk vraagstuk, waarin politieke, sociale,
De Vernieuwing van de Stadsvernieuwing | Renate van Schaik | mei 2012
40