DE VERNIEUWING VAN DE STADSVERNIEUWING

trottoir met paaltjes, zodat op deze hoek niet geparkeerd kon worden en voetgangers de
ruimte kregen.
De manier waarop de straten, en met name de pleintjes werden ingericht, was sterk
geïnspireerd door de woonerven die overal in Nederland in de uitbreidingswijken werden
gebouwd. Het inrichtingsontwerp voor de Steinwegstraat is hier een voorbeeld van. De straat
loopt dood op een openbaar gebied binnen een soort peperklipvormig bouwblok. Dit
binnenterrein wordt ingericht met drempels om het verkeer af te remmen. Groenstroken
schermen de ‘parkeerkommen’ af van het speelplaatsje in het midden van het terrein.
Officieel was de definitie van een woonerf: “een gebied voor voetgangers, spelende
kinderen en rijverkeer, waar duidelijk is dat het rijverkeer een ondergeschikte positie
inneemt.” 77 De straat werd ‘gered’ door het als woonerf, dus collectief domein, te
transformeren, naar het ideaal van dorpen of kleine stadjes. In de smalle straten van de oude
stadswijken bleek dit concept niet altijd even praktisch, dus werd tijdens de stadsvernieuwing
de straat geherinterpreteerd naar voorbeeld van het woonerf: de woonstraat, zoals deze
voorkwam in de nieuwe verkeershiërarchie, met enkele verkeer afremmende maatregelen en
andere ‘woonerfachtige’ kenmerken. Dat komt bijvoorbeeld tot uiting in de plaatsing van
plantenbakken, een zigzaggend straatprofiel, afsluiting van een deel van de weg ten behoeve
van een speeltuintje en soms zelfs de algehele afsluiting van de straat voor autoverkeer. Soms
werd, om doorgaand verkeer te beperken, een ‘stop’ aangelegd midden in een straat, zodat
auto’s werden verplicht om te rijden. Ook werd menig straat ingericht met paaltjes om te
voorkomen dat auto’s niet alsnog op de stoep zouden parkeren. Dit plaatsen van paaltjes is in
menig stadsvernieuwingswijk haast een plaag, de stoepen staan er vol mee.
Groen en spelen
Behalve dat de straten van groen werden voorzien door bomen te plaatsen, moesten er ook
meer parkjes komen in de oude buurten. Met name in de negentiende-­‐eeuwse wijken was er
oorspronkelijk heel weinig groen. Soms werden er tijdens de stadsvernieuwing zelfs complete
bouwblokken gesloopt om plaatst te maken voor een groenvoorziening. Dit gebeurde
bijvoorbeeld in de Indische Buurt, zoals eerder in dit hoofdstuk aan bod kwam, maar het is
vooral veel toegepast in de Haagse Schilderswijk. In de Structuurschets Schilderswijk (ca. 1976)
was een tekening opgenomen met de groenstructuur van zowel de oude als de voorgestelde
situatie. [blad 21] Op het planvoorstel is te zien hoe diverse bouwblokken opgeofferd worden
voor diverse soorten groenvoorzieningen, zoals ‘buurtpark’, ‘speelplaats’ en ‘trapveld’. Het
plan is overigens een goed voorbeeld van het ‘tekstballonnenplan’, dat zo typerend was voor
de stadsvernieuwing. 78
Ruimte voor spelende kinderen was heel belangrijk tijdens de stadsvernieuwing. De
auto had de stoep en de straat als speelplek overgenomen en er moesten nieuwe, veilige
speelplekken komen voor kinderen. Natuurlijk zorgden de nieuwe groenvoorzieningen voor
extra speelruimte, maar ook op veel andere plaatsen werden speelplekken gecreëerd. Zoals
hierboven beschreven werden er speelplekken aangelegd in woonstraten, bijvoorbeeld op
brede stoepen of op een ‘stop’, maar daar bleef het niet bij. Zo werd er ook dikwijls een
speelplek gecreëerd op verkeerspleinen, door de doorgaande weg om te leiden. Dat gebeurde
bijvoorbeeld op het Krugerplein in Amsterdam. Het spelende kind kreeg overal voorrang.
Kenmerken
Tijdens de stadsvernieuwing is, zoals uit het voorgaande blijkt, veel veranderd in de inrichting
van de openbare ruimte. Deze veranderingen zijn voornamelijk toe te schrijven aan de
toename van het autoverkeer en de grote waarde die vanaf die tijd werd gehecht aan
openbaar groen. Veel veranderingen waren noodzakelijk en veel ingrepen kwamen ten goede
aan de buurt. Zo valt het niet te ontkennen dat het noodzakelijk was het parkeerprobleem aan
te pakken, of dat het aanplanten van bomen menig straat veel goeds heeft gedaan. Toch komt
de straatinrichting op sommige plekken niet helemaal tot zijn recht. De plannen werden
De Vernieuwing van de Stadsvernieuwing | Renate van Schaik | mei 2012
27