ban 3.pdf - CongoForum

“Gelijk trossen bananen”. Beeldvorming over Congolezen in de Belgis... http://www.ethesis.net/congolezen/congolezen.htm
gedurende een millennium lang een hegemoniale positie bekleedden in het gebied, zien we een
verandering optreden in de iconografische voorstelling, met als hoogtepunt de
afbeelding van een zwarte farao [47].
Nederveen wijst terecht op het bestaan in de antieke Oudheid van een zogenaamd
samengesteld Afrikabeeld in de ogen van de Europeanen. Egypte en de Nubische Rijken
enerzijds, en een onbekend, “wild” Afrika anderzijds [48]. Men geloofde dat allerlei monsters
deze gebieden bevolkten, en het is in deze context dat men spreekt over “Plinische rassen”, zo
genoemd naar de beschrijvingen door Plinius de Oudere in 77 na Christus. Mede dankzij Plinius
werd Afrika een fabelcontinent voor de Europeanen. Zijn geschriften, met de beschrijvingen van
fabeldieren en monsters, zouden tot ver in de middeleeuwen een belangrijke bron over Afrika
blijven [49]. Alleszins, de mythologisering van het onbekende en ondoordringbare Afrikaanse
binnenland (het “wilde” Afrika) die we hier zien onstaan, bleef doorwerken tot in de
negentiende eeuw, wanneer technologische innovaties de totale exploratie van Afrika mogelijk
maakten.
2. De invloed van het christendom
Vanuit het christendom zijn een aantal denkpatronen en theorieën ontstaan die,
ingeworteld in de westerse rationaliteit, een grote invloed hebben uitgeoefend op het raciale
denken.
2.1. Negatieve associatie met de kleur zwart
Eerst en vooral bespreken we hier de kleurensymboliek, daar deze een belangrijke plaats
inneemt in het westerse denken. Aristoteles wees in de zwart-wit symboliek reeds op het feit
dat donkerte de afwezigheid van licht impliceert. Met de opkomst van het christendom in de
vroege middeleeuwen heeft de symboliek van het licht, bijvoorbeeld het goddelijke licht of het
licht van de beschaving, tot gevolg dat men donker nu ook ging associëren met duisternis, het
kwaad, de hel, demonen etc. Het is interessant om te merken hoe met de komst van de
Verlichting in de zeventiendede en achttiende eeuw deze symboliek in een andere ideologie
werd ingepast. De metafoor van het licht is namelijk eveneens terug te vinden in het
Verlichtingsdenken, ditmaal echter niet meer in religieuze zin, maar als licht van de rede. De
verlichte denkers adopteerden dus van het christelijke geloof, waartegen zij zwaar van leer
trokken, het betekenisgeladen beeld van het licht om het te gebruiken in hun verheerlijking van
de rationaliteit. We kunnen dus met recht en rede stellen dat er een Europese traditie bestaat
om wit te associëren met het goede en zwart met het kwade.
Hoewel de licht-donker tegenstelling aanvankelijk niets te maken had met huidskleur, heeft
deze denkwijze desalniettemin een grote invloed op het raciale denken uitgeoefend. Vanaf de
zeventiende eeuw werd een donkere huid geassocieerd met ontaarding en degeneratie :
zwartheid van de huid wees op zwartheid van de ziel, zo redeneerde men [50].
In verband met de kleurensymboliek merken we dat niet enkel de zwarten, maar evenzeer het
continent Afrika in de Europese geschiedenis geassocieerd werd met de kleur zwart, met
duisternis en met donkerte of anders gezegd, met de afwezigheid van licht.
4 sur 73 25/07/2007 22:46