ban 3.pdf - CongoForum

“Gelijk trossen bananen”. Beeldvorming over Congolezen in de Belgis... http://www.ethesis.net/congolezen/congolezen.htm
grondgebied verlaten hadden. Vanwege van de Belgische onwil om hun troepen terug te
trekken, stuurde de Congolese regering aan op de verbreking van de diplomatieke relaties,
hetgeen vanaf 9 augustus 1960 met de sluiting van Belgische ambassades in Congo ook
effectief het geval was. In volle Koude Oorlog had VN-secretaris-generaal Hammarskjöld niet
geaarzeld om te interveniëren en zo te verhinderen dat het communistische blok het
machtsvacüum in Congo zou opvullen. Er was daadwerkelijk sprake van een Congolese
toenadering tot de communistische landen, getuige de brief van Lumumba en Kasavubu, met de
vraag om hulp tegen het ‘Belgische complot’ die 14 juli aan Moskou werd gericht. De
ONUC.-operatie heeft in totaal vier jaar aangesleept en had dikwijls af te rekenen met grote
verwarring. Het mandaat was duidelijk gesteld, zijnde het herstel van de orde, maar over het
statuut van de blauwhelmen bestond veel dubbelzinnigheid. Aanvankelijk mochten zij
bijvoorbeeld enkel geweld gebruikt in geval van zelfverdediging. In 1961 kwam Dag
Hammarskjöld om het leven in verdachte omstandigheden bij een vliegtuigramp in het kader
van zijn onderhandelingen met Tshombe.
Intussen was Lumumba vruchteloos op doortocht in de Verenigde Staten en in Canada om er de
Congolese kwestie te bepleiten. Vooral de Verenigde Staten droegen de premier geen warm
hart toe : de Amerikanen waren wel voorstander van een ééngemaakt Congo en dus gekant
tegen de Katangese secessie, maar tevens wensten ze een afzwakking van het Congolees
nationalisme zoals dat werd belichaamd door Lumumba zelf. Met het oog op een gunstiger
klimaat om handel te drijven met Congo, zouden de Amerikanen op lange termijn aansturen op
de politieke eliminatie van Lumumba. In ieder geval kwam de eerste minister op 2 augustus
van een kale reis terug.
Het centrale gezag in Congo brokkelde zienderogen af. Zuid-Kasaï had zich onder leiding van
Albert Kalonji op 8 augustus afgescheurd van de rest van het land, en Kalonji tekende op 25
augustus een akkoord met de inmiddels tot president benoemde Tshombe voor een
confederatie tussen beide provincies. Deze daad ontstak eerste minister Lumumba in toorn, en
Maurice Mpolo werd op pad gestuurd om orde op zaken te stellen in het gebied. Het Congolese
leger kende geen genade voor de volksgroep van de Baluba en het werd een bloedige episode in
de Congolese geschiedenis. Hierdoor raakte Lumumba ook in eigen land steeds meer een
geïsoleerd en onpopulair figuur. Bovendien had hij moeilijkheden met Hammarskjöld de
omwille van hun dubbelzinnge houding van de VN ten aanzien van Katanga. Er was namelijk
vooropgesteld om niet tussenbeide te komen in interne Congolese aangelegenheden en het
beschouwen van de Katangese secessie als intern conflict kan gezien worden als een toegeving
aan de Belgen.
In eigen kring was het niet beter gesteld, want verscheidene medewerkers uit de onmiddellijke
omgeving van Lumumba, waaronder Ileo en Mobutu, keerden hem de rug toe omwille van zijn
geflirt met het communisme. Het meest bepalend in deze periode echter, was de machtsstrijd
die onverminderd doorging tussen president Kasavubu en de eerste minister. Op 5 september
1960 werd Lumumba door Kasavuba uit zijn functie ontzet en de president belastte Jozef Ileo
met de vorming van een nieuwe regering. Kasavubu handelde volgens zijn vrije interpretatie
van een artikel in de Grondwet, doch Lumumba baseerde zijn verdediging in het parlement op
een ander artikel uit de Grondwet. De Congolese politiek kwam zo in een grondwettelijke
impasse te zitten.
Op 14 september 1960 verklaarde Mobutu, de kersverse opperbevelhebber van het leger, via de
8 sur 73 25/07/2007 22:46