ban 3.pdf - CongoForum

“Gelijk trossen bananen”. Beeldvorming over Congolezen in de Belgis... http://www.ethesis.net/congolezen/congolezen.htm
element in de berichtgeving over het bezoek van de koning aan de kolonie. In Europa is er een
lange traditie om Afrikanen op te voeren als exotische attractie. Zo kon men op
wereldtentoonstellingen zwarten bezichtigen in nagebouwde dorpen. De fotografie heeft ook in
belangrijke mate bijgedragen tot de manier waarop men in het Westen naar Afrikanen keek.
Het beeld van zwarten die in bomen klauterden heeft klaarblijkelijk indruk nagelaten bij de
journalisten, want in elke onderzochte krant wordt hier meermaals gewag van gemaakt.
Opvallend is hoe dankzij het taalgebruik deze zwarten één werden met de flora van het décor :
ze hingen in bomen “gelijk trossen
bananen” [103] of zoals geschreven in La Libre Belgique, droegen de bomen “des régimes de
gros fruits noirs” [104]. Het exotisch plaatje is compleet wanneer De Lentdecker van De
Standaard beschrijft hoe zich een enthousiaste massa had gevormd “tegen een fond van statige
palmbomen waarin weer trossen zwarten hingen te bengelen” [105]. In de westerse
iconografie van Afrikanen bestaat de traditie om zwarten voor te stellen in natuur en flora,
meestal woeste en overweldigende natuur. Ook de associatie van de Afrikaan met de palmboom
is typisch [106].
Er brak wel eens tak af waardoor een “trosje“ zwarten enkele meters naar beneden stuikte
maar, zo lazen we in de kranten alsof het een vanzelf-sprekendheid betrof, niemand raakte
gewond [107]. Alsof Congolezen anatomisch anders gebouwd zouden zijn.
Bepaalde uitspraken in de kranten lijken dus een rasgebonden karakter te bezitten. In de
verslaggeving wordt af en toe gewag gemaakt van uiterlijke elementen bij de Congolezen. In de
beschrijving over zwarten die stonden te zwaaien met “hun lange armen” [108] bespeuren we
een doorslag van het eeuwenoude vooroordeel dat Pygmeeën een groter hoofd en langere
armen hebben, omdat ze dichter bij de primaten zouden aanleunen dan blanken [109]. Het
stereotiep beeld van de zwarte met dikke lippen en witte tanden is eveneens terug te vinden in
de krantenverslagen [110].
Maar wat te denken van een journalist in De Standaard die naar aanleiding van de
voorbereidingen van de festiviteiten in het kader van het bezoek aan Boudewijn schreef : “ook
de inlanders werken ijverig, zij het ietske trager [dan de blanken]” [111]. Vermoedelijk was er
niet de intentie om met deze generalisatie een uitspraak te doen over het verschil in
werkvermogen of werkwil tussen de blanke kolonialen en de zwarte Congolezen. Toch doet zo’n
ongenuanceerde uitspraak denken aan het cliché van de luie zwarte.
Zwarten zouden een andere manier van denken hebben dan blanken, de Afrikaanse
irrationaliteit versus de Europese rationaliteit. Die opvatting blijft hardnekkig voortbestaan tot
op vandaag de dag. In de scherpste bewoording klinkt het in Le Soir : het is verbazingwekkend
en angstaanjagend, op intellectueel vlak, “de voir fonctionner ces cerveaux africains, sur les
quels l’education et la philosophie européennes semblent avoir glissé comme l’eau sur les
plumes du canard” [112]. Deze uitspraak, die gedaan werd naar aanleiding van de polygamie
van bepaalde Congolezen, heeft een enorm generaliserend karakter en sterotypeert de
Congolezen als irrationele wezens. Meestal wordt dit zogenaamde verschil in denkwijze tussen
blank en zwart in het koloniale vertoog gebruikt om te wijzen op de zwarte intellectuele
inferioriteit.
Eveneens interessant, maar ietwat verschillend van voorgaande voorbeelden, is de
weergave in de dagbladen van de koloniale visie op de inlandse bevolking. Naar aanleiding van
7 sur 73 25/07/2007 22:46