ban 3.pdf - CongoForum

“Gelijk trossen bananen”. Beeldvorming over Congolezen in de Belgis... http://www.ethesis.net/congolezen/congolezen.htm
president en regeringsleider terwijl Gaston Soumialot, een andere bekende rebellenleider,
minister van Landsverdediging werd benoemd [273].
Enkele dagen voor de stad in handen kwam van de rebellen, publiceerde La Libre
Belgique het verslag van Jean Kestergat over het bezoek van Tshombe (in de hoedanigheid van
eerste minister) aan Stanleystad. Onmiddellijk na de
vorming van zijn regeringsploeg had Tshombe besloten om, bij wijze van symbolische daad,
een rondreis op Congolese bodem te maken. De nieuwe premier beoogde hiermee de
Congolezen gerust te stellen en hen in te lichten over de nieuwe politiek, met als voornaamste
doelstellingen het streven naar nationale verzoening en de stichting van vrede in de oostelijke
gebieden. Op 25 juli 1964 verscheen hij in Stanleystad, waar hij triomfantelijk werd ingehaald
[274].
Naar zijn gewoonte hing Kestergat een sfeerbeeld op van het enthousiasme onder de zwarten,
waarin tamtam, dans en zang de hoofdrollen vertolkten : “une immense fête folklorique” [275].
Kennelijk dook deze triade consequent op in de Belgische verslaggeving van feestelijkheden,
een belangrijk element in de beeldvorming van de Congolezen dus.
De zwarte massa was “délirante de joie” [276]. Dit soort uitbundigheid van de Congolezen is
eveneens een terugkerend element in het Belgische vertoog.
Bovendien, zo schreef de journalist, had Tshombe onder de Congolezen “un gigantesque espoir”
verwekt [277]. Dit doet denken aan de wijze waarop ten tijde van de rondreis van de vorst in
1955 in de dagbladen de hoop van de Congolezen werd verwoord in termen als obscuur en
instinctief [278]. Wel herinnert Kestergat de lezer aan het feit dat “les enthousiasmes
congolais sont fragiles et versatiles” [279]. Tshombe stond immers voor een haast
bovenmenselijke opdracht. Buitenlandse waarnemers begrepen de hypocrisie niet waarmee
juist hij in Stanleystad zo hartelijk werd ontvangen en bloemen kwam leggen aan het
herdenkingsteken voor Lumumba. “Mais les Congolais sourient, pas plus étonnés que cela”, zo
stelde Kestergat vast, “«Chez nous, c’est comme ça», disent-ils” [280]. Het is niet duidelijk
wat hier precies werd geïnsinueerd : een zekere gelatenheid bij de Congolezen of een verschil
in manier van denken. In ieder geval was het Afrikaans fatalisme waar in het Westen dikwijls
op gewezen wordt, ook aanwezig in het vertoog over de Congolezen [281].
In Het Laatste Nieuws vroeg Declerq zich af of de invloed van rebellenleider Soumialot ver
genoeg strekte om het “oprukken van de plunderende menselijke sprinkhanen” in te dijken
[282]. Dit is een interessante metafoor waarbij de Congolese rebellen werden ingepast in de
Afrikaanse fauna en flora.
Als vanouds het onderwerp van de verdelgingscreativiteit van de kolonialen, zijn
sprinkhanenplagen, die voornamelijk in Noordwest-Afrika de landbouwoogsten bedreigen,
opnieuw brandend actueel [283]. In deze optiek roepen sprinkhanen bij de lezer de associatie
met verdelging op, hetgeen hier werd overgedragen op de rebellen.
Volgens Van Reybrouck zijn insecten als onderwerp van zowel een wetenschappelijk als een
breed-maatschappelijk discours een negentiende-eeuwse burgerlijke uitvinding. In dit verband
verwijst hij naar de opkomst van de entomologie of insectenkunde. Voorheen bestond een
allegorische traditie waarin bijvoorbeeld de bijenkorf het beeld vormde van ethische principes
zoals naarstigheid en mutualiteit. Een complex van historische factoren echter veroorzaakte
een verschuiving in de populaire verbeelding van insecten, waardoor deze laatsten als metafoor
in discrediet raakten. Men kwam in confrontatie met fenomenen zoals de coloradokevers tot het
9 sur 73 25/07/2007 22:46