Rapport Psychosociale gevolgen hulpverleners rampen - Impact

gehouden. Uit ervaring van de vuurwerkramp in Enschede blijkt dat na een grootschalige ramp veel meer
gesprekken plaatsvinden (89). Een nabespreking wordt voor de teamleden aangeraden maar is niet
verplicht. Afhankelijk van wat bij de groepsgesprekken wordt geobserveerd voeren BOT-leden ook
individuele gesprekken. Een medewerker kan ook zelf het initiatief hiertoe nemen. Doel van de gesprekken
is het verwerkingsproces op gang te brengen. Alle gesprekken worden vertrouwelijk behandeld en
inhoudelijk niet gedocumenteerd of doorgespeeld naar leidinggevenden of anderen. Het BOT is er niet
alleen voor de brandweermedewerkers, maar ook voor hun partners, voor het thuisfront. Dit geldt zeker
voor inzetten met dodelijke afloop van een brandweermedewerker. Naast opvang via het BOT is er ook
sociale steun vanuit het werkveld.
Opvang voor leidinggevenden en BOT-leden
Er bestaan verschillende opvattingen over hoe opvang voor leidinggevenden in de praktijk verloopt.
Enerzijds bestaat de mening dat de opvangstructuur voor leidinggevenden op dezelfde manier werkt als bij
de brandweerlieden. Ook in de verwijzingsprocedure zouden geen verschillen voor leidinggevenden en
BOT-leden bestaan. Anderzijds bestaat de opvatting dat er geen opvangstructuur voor leidinggevenden is
vastgelegd waardoor leidinggevenden geen gebruikmaken van het BOT. Voor BOT-leden is in procedures
vastgelegd dat zij elkaar onderling opvangen of naar hun trainers kunnen gaan. Ook is intervisie in het
BOT-protocol opgenomen.
Verwijzing door BOT
Zonodig wordt in overleg met de medewerker naar professionele hulp (maatschappelijk werker, bedrijfsarts)
doorverwezen. Medewerkers kunnen ook zelf contact opnemen met de maatschappelijke werker of
bedrijfsarts.
Cultuurverandering
Binnen de brandweer is de bedrijfscultuur aan het veranderen. Vroeger paste het niet in de cultuur van de
brandweer om over schokkende gebeurtenissen te praten. Het uiten van ervaringen en emoties is echter de
laatste tijd steeds meer uit de taboesfeer gekomen. Dit is belangrijk voor de mogelijkheden van preventie
van psychosociale klachten. De laatste jaren is er ook meer aandacht aan nazorg besteed wat mogelijk
heeft bijgedragen aan de cultuurverandering.
Professionele en vrijwilligers
Bij de brandweer zijn beroepsoefenaars en vele vrijwilligers werkzaam. Het ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is verantwoordelijk voor het landelijke beleid ten aanzien van de
brandweer. Vanuit het ministerie van BZK wordt geen onderscheid tussen beroepsoefenaars en vrijwilligers
gemaakt. Voor beide groepen gelden dezelfde voorwaarden wat betreft opleiding en lichamelijke conditie.
Ook het nazorgaanbod zou voor professionals en vrijwilligers gelijk moeten zijn. Uit de inventarisatie bleek
echter dat niet altijd duidelijkheid bestaat over hoe het nazorgaanbod voor vrijwilligers geregeld is.
Regionale en multidisciplinaire samenwerking
Bij kleinschalige incidenten wordt geprobeerd BOT-leden als reserve te houden zodat zij voor de eventuele
opvang van ingezet brandweerpersoneel kunnen zorgen. Als ook de BOT-leden het incident hebben
meegemaakt wordt een beroep gedaan op een BOT uit een ander gebied in dezelfde regio. Door de
implementatie van de veiligheidsregio’s is het de bedoeling te komen tot regionale BOT. Alleen grote
korpsen zullen dan een eigen BOT hebben, kleinere korpsen worden dan door een regionale BOT
opgevangen. In sommige regio’s is er inmiddels een regionale BOT gevormd.
Opvang na een ramp / grootschalige calamiteit
Waarschijnlijk wordt bij rampen en grootschalige calamiteiten dezelfde werkwijze voor nazorg via BOT
aangehouden als bij een kleinschalig incident. Als de ramp zo groot is dat ook de brandweer uit omliggende
Geüniformeerde hulpverleners bij rampen: psychosociale gevolgen, preventie en nazorg. 27