Rapport Psychosociale gevolgen hulpverleners rampen - Impact

vallen als beide werkgevers (van het hoofdberoep en van de hulpverleningsorganisatie) zich
(financieel) niet verantwoordelijk voelen voor een eventueel behandelingstraject.
• Rampen en grootschalige calamiteiten: Er is geen landelijke uniforme regeling voor opvang en
nazorg van geüniformeerde hulpverleners na rampen en grootschalige calamiteiten. Er wordt van
uitgegaan dat bij rampen dezelfde procedures voor nazorg gevolgd kunnen worden.
Coördinerende afspraken met naburige diensten over nazorg aan hulpverleners in het geval van
een ramp lijken er nauwelijks te zijn. De hulpverleningsdiensten gaan er wel vanuit dat ze bij
rampen op naburige diensten kunnen steunen. Het is bij de hulpverleningsdiensten onduidelijk op
wie teruggevallen kan worden voor nazorg als bijna alle hulpverleners (inclusief BOT-leden)
ingezet zijn bij de hulpverlening na een ramp.
Verwijzing en behandeling
Bij psychische problematiek die niet door het BOT kan worden opgevangen, wordt naar specialistische hulp
doorverwezen. Aan wie doorverwezen wordt verschilt per regio. Uit de inventarisatie bleek het ontbreken
van één landelijk verwijsadres geen belemmering te vormen voor het behandeltraject. Soms worden
brandweerlieden met PTSS behandeld door Psychopol, de polikliniek voor politieagenten met PTSS van
AMC/De Meren.
5.3.2 Ambulancediensten
Preventie
Voor preventie van psychosociale problematiek onder ambulancemedewerkers is zowel in het arbobeleid,
in de opleiding als bij nascholingsactiviteiten ruim aandacht. Tijdens het Periodiek Arbeids
Gezondheidskundig Onderzoek (PAGO) worden ambulancemedewerkers bevraagd over psychosociale
arbeidsbelasting. Tijdens de basisopleidingen en nascholingen komt het herkennen en voorkomen van
psychische problemen structureel aan de orde. Over het opvang- en nazorgbeleid zijn alle medewerkers via
informatiebrochures en internet goed geïnformeerd. Er is een checklist waarmee iemand zelf kan nagaan of
hij of zij psychisch overbelast is. Het werkpakket Psychische belasting in de ambulancezorg door iedereen
in te zien. De uitgebreide informatieverstrekking blijkt de bewustwording van eventuele psychische
problematiek te bevorderen en heeft een open sfeer onder het personeel gecreëerd.
Enkele aangrijpingspunten voor verbeteringen in de toekomst zijn:
• Arbobeleid: Ondanks de aandacht voor psychosociale arbeidsbelasting is het de vraag of bij het
PAGO expliciet aandacht wordt besteed aan de behoefte van de medewerker voor eventuele
nazorg. Bij het PAGO zou het initiatief hiertoe vooral van de medewerker moeten komen. Aandacht
voor dit onderwerp verschilt waarschijnlijk per bedrijfsarts.
• Opleiding: Voor ambulancechauffeurs zijn geen eisen aan (medische) vooropleidingen verbonden
waardoor ze vaak geen ervaring in de ambulancesector hebben opgebouwd en geen informatie
hebben ontvangen over stressgerelateerde klachten en de preventie daarvan. De situaties die een
ambulancechauffeur meemaakt kunnen echter ook zeer schokkend zijn.
Psychosociale opvang na een traumatische ervaring
Landelijk is vastgesteld hoe opvang en nazorg georganiseerd moet zijn. Het sectorfonds SOVAM heeft een
coördinerende rol in het opvang- en nazorgbeleid binnen de ambulancediensten. Daardoor is dezelfde
kwaliteit van nazorg bij alle diensten gewaarborgd. De verschillende diensten hebben de vrijheid om in
detail aanpassingen door te voeren waardoor de identiteit van een ambulancedienst kan blijven bestaan.
SOVAM heeft de oprichting van BOT onder ander ondersteund door het ontwikkelen van een handreiking.
Deze handreiking bevat onder meer criteria voor de inschakeling van het BOT en een checklist voor een
Geüniformeerde hulpverleners bij rampen: psychosociale gevolgen, preventie en nazorg. 43