Rapport Psychosociale gevolgen hulpverleners rampen - Impact

ampenbestrijdingsprocessen opgevangen moeten worden. Bij de hulpverleningsdiensten is goed bekend
dat werkgever de eerste verantwoordelijkheid heeft voor de opvang en nazorg van de hulpverleners.
Over de wettelijke verplichting voor nazorg aan hulpverleners vanuit de rampenbestrijdingsprocessen is
echter weinig bekend. Niet bij iedereen is duidelijk dat geüniformeerde hulpverleners (indirect getroffenen)
ook tot de doelgroepen behoren waaraan vanuit de rampenbestrijdingsprocessen psychosociale hulp
verleend moet worden. In handreikingen die zich op de wetten baseren wordt de doelgroep wel expliciet
vermeld maar er zijn geen eisen voor de handhaving van de handreikingen. Of geüniformeerden van de
hulpverlening binnen de rampbestrijdingsprocessen gebruikmaken is niet duidelijk. Aangenomen wordt dat
de hulpverleners zelf (brandweer, ambulance, politie) ook niet op de hoogte zijn. Het is daarnaast niet
vastgelegd dat bij een grootschalige inzet de RGF ook de beschikbare capaciteit bij werkgevers voor
psychosociale opvang van hun hulpverleners als aandachtspunt zou moeten hebben.
Veiligheidsregio’s
Door implementatie van de veiligheidsregio’s kan mogelijk ook voordeel voor de psychosociale opvang van
hulpverleners behaald worden. In een regio waar al met elkaar wordt samengewerkt kan ook voor opvang
en nazorg gemakkelijk op een nabijgelegen dienst worden gesteund. De samenwerking kan een betere
afstemming mogelijk maken.
Nu de veiligheidsregio’s in de opzetfase zijn, is er sprake van een overgangssituatie van kleine regio’s naar
één grote regio. De opzetfase blijkt veel tijd en moeite in beslag te nemen. Door de aandacht die de
implementatie van de veiligheidsregio’s vergt heeft opvang en nazorg mogelijk een lagere prioriteit. Ook
zou er weinig aandacht kunnen zijn voor de omzetting van plaatselijke naar regionale BOT. De nazorg aan
hulpverleners kan mogelijk in de knel komen. Het gevaar bestaat dat als in deze overgangsfase een ramp
optreedt de nazorg niet goed is voorbereid.
5.3 Psychosociale opvang van professionele hulpverleners via werkgever
Bij alle hulpverleningsdiensten (brandweer, ambulance en politie) krijgt preventie van psychosociale
problematiek en de opvang en nazorg na calamiteiten veel aandacht. Preventie van problematiek komt aan
bod in opleiding, nascholing en het arbobeleid. Opvang en nazorg is meestal via BedrijfsOpvangTeams
(BOT) gerealiseerd. De instelling van BOT heeft waarschijnlijk ook een positieve cultuurverandering binnen
de hulpverleningsdiensten teweeggebracht. De zogenaamde ‘machocultuur’ lijkt opengebroken waardoor
makkelijker over emoties en problemen gesproken kan worden. Hierdoor is het eerder mogelijk nazorg te
bieden wanneer dat nodig is. Hieronder volgen per hulpverleningsdienst concluderende opmerkingen over
de preventie, opvang en nazorg en de behandeling.
Er wordt vanuit gegaan dat opvang na een incident vanzelfsprekend is. Of opvang inderdaad de juiste
aanpak is, is de vraag. Het zou ook juist extra belastend kunnen zijn om alle herinneringen naar voren te
halen en andere verhalen over het incident te horen (zie ook paragraaf 5.1 over debriefing).
5.3.1 Brandweer
Preventie
Preventie van psychosociale gevolgen krijgt binnen de brandweerorganisatie steeds meer aandacht. In
opleiding, nascholing, arbobeleid en bij werving en selectie wordt aan preventie een steeds belangrijkere rol
toebedeeld. Vooral in de opleidingen voor brandweerlieden, leidinggevenden als functionarissen in
Geüniformeerde hulpverleners bij rampen: psychosociale gevolgen, preventie en nazorg. 41