Kader Primair 6 (2009-2010) - Avs

eindverantwoordelijk management
scheiding tussen toezicht
en uitvoering geen modegril
In het kader van governance in
het onderwijs wordt de scheiding
tussen toezicht en uitvoering een
steeds belangrijker onderwerp. Was
er een aantal jaren geleden in de
ogen van sommigen sprake van een
modegril, de steeds verder gaande
professionalisering van bestuur en
management roept nu de vraag op
wie aan wie verantwoording aflegt
en wie waarvoor verantwoordelijk
is. Functiescheiding tussen toezicht
en uitvoering is dan ook een van
de belangrijke thema’s in het
wetsvoorstel ‘Goed onderwijs, goed
bestuur’, dat begin deze maand door
de Eerste Kamer is goedgekeurd.
tekst carine hulscher-slot
In deze wet, die naar verwachting op
1 augustus 2010 ingaat, worden onderwijsorganisaties
in het primair en het voortgezet
onderwijs verplicht de functies van bestuur
en intern toezicht te scheiden. Besturen zijn
vrij in de manier waarop ze dit vormgeven.
Nieuwe bestuursstructuur
De AVS is, met de wetgever, van mening
dat de functiescheiding in het onderwijs
hard nodig is. Daarbij is de omvang van de
bestuurlijke eenheid niet van belang. De
scheiding van verantwoordelijkheden en
bevoegdheden leidt op hoofdlijnen in elke
onderwijsorganisatie tot drie lagen:
• toezicht;
• uitvoering door de eindverantwoordelijk
manager of de professioneel bestuurder;
• uitvoering door het niet eindverantwoordelijk
management.
In januari 2007 bracht de AVS samen met
VOS/ABB de brochure ‘Goed onderwijsbestuur
primair onderwijs’ * uit. Deze brochure
bevat een code. Die bestaat uit een aantal
uitgangspunten en principes, nader uitgewerkt
in concrete bepalingen. In deze code
wordt gewerkt met twee modellen, het
standaardmodel en het model voor een Raad
van Toezicht. In de periode dat de brochure
verscheen werd al in veel onderwijsorganisaties
nagedacht over een structuur met een
duidelijke functiescheiding. Inmiddels krijgt
het model van een College van Bestuur (CvB)
en een Raad van Toezicht (RvT) steeds meer
ingang in het po. Daarbij vormt het CvB het
bevoegd gezag van de stichting of vereniging
en houdt de RvT, zoals de naam al zegt,
toezicht op een aantal aandachtsgebieden.
Deze zijn te vatten onder de algemene noemer
‘toezicht op het beleid van het CvB en
op de algemene gang van zaken binnen de
stichting of vereniging’. Meer specifiek gaat
het dan in de regel om benoeming en ontslag
van de leden van het CvB ** , vaststelling
van de arbeidsvoorwaarden van de leden
van het CvB, goedkeuring van het beleid van
het CvB, toezicht op de hoofdlijnen van de
financiële huishouding en op het handelen
van de leden van het CvB.
In dit model is het CvB verantwoordelijk
voor de dagelijkse aansturing van de organisatie,
het vaststellen van de visie en de
missie van de scholen en het vaststellen van
het algemeen beleid. Meestal worden de
taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden
van het CvB en de RvT vastgelegd in
reglementen.
Voorbeeld
Een recent voorbeeld van de invoering van
zo’n nieuwe structuur is te vinden in Loon
op Zand en Waalwijk, waar per 1 januari
2010 een bestuur van achttien scholen,
Leerrijk!, het model met een RvT invoerde.
Bestuurder Jac Leijtens zei daarover in het
Brabants Dagblad: “Het zal de buitenwereld
echter nauwelijks opvallen en dat is maar
goed ook. Want we gaan op dezelfde voet
verder, met dezelfde intenties en ook onze
opvatting over hoe je bestuurt is niet veranderd.
We blijven een platte organisatie, onze
schooldirecteuren hebben een grote mate
van vrijheid.”
Zakken vullen?
Regelmatig is te horen dat de invoering van
een dergelijke structuur gepaard gaat met
een grote toename van de overheadkosten.
Dat zou niet in het minst komen door de
hoge salarissen die de bestuurders voor
zichzelf in de wacht weten te slepen. Vaak
wordt daarbij gewezen naar sectoren als
de BvE en het vo, waarbij voorbeelden van
hoge salarissen en dikke auto’s worden
genoemd. Ook leden van de Tweede Kamer
schromen niet om dit soort kreten te uiten.
De feiten wijzen echter anders uit. De
kosten voor overhead bedragen in het po,
zo blijkt uit onderzoek, gemiddeld 4 procent.
Een schijntje, vergeleken met andere
onderwijssectoren.
Zoals hierboven al gesteld is het de taak
van de RvT om een arbeidsvoorwaardenpakket
– inclusief salarisaanspraken – voor het
CvB vast te stellen. Hierbij ligt opnieuw de
discussie over de beloningsverhoudingen
op de loer. In de media zijn zo nu en dan
berichten te lezen over torenhoge salarissen
van bestuurders van grote bedrijven,
non-profitorganisaties, et cetera. Daarbij
wordt dan gewezen op de zogenaamde
Balkenende-norm. In het kader van de CAO-
PO en het wetsvoorstel over beloningen van
bestuurders is dit een van de onderwerpen
waarmee de sociale partners zich de
komende periode bezighouden.
* Deze brochure is te bestellen
via www.avs.nl/vereniging/
publicatiesenproducten/publicaties.
** In veel situaties bestaat het CvB slechts
uit één persoon.
Carine Hulscher-Slot
(c.hulscher@avs.nl) is werkzaam
bij de AVS als senior adviseur op
het gebied van arbeidsvoorwaarden
ontwikkeling, medezeggenschap,
organisatieontwikkeling, fusiebegeleiding,
de verhouding bestuur-management en
Policy Governance ® . Ook houdt zij zich
bezig met politieke beleidsbeïnvloeding.
kader primair februari 2010
29