Etnisch gerelateerde verschillen in de straftoemeting.pdf

naire bevoegdheid bij het bepalen van de
straf. 4 Welke factoren een rol zouden kunnen
spelen bij de straftoemeting is af te leiden uit
de (standaard) strafmotivering die vaak bij de
strafoplegging wordt gebruikt, namelijk de
ernst van het feit, de persoon van de dader,
de persoonlijke omstandigheden van de dader
en de omstandigheden waaronder het feit
is begaan of die daarna zijn opgetreden
(Schuyt, 2009).
Bij het toemeten van straffen zal de rechter
ook rekening houden met de verschillende
doelen die het bestraffen van daders legitimeren:
enerzijds vergelding en anderzijds criminaliteitsvermindering
door generale of speciale
afschrikking, incapacitatie, rehabilitatie en
normbevestiging (Ashworth, Von Hirsch &
Roberts, 2009). Bijvoorbeeld als rechters de
maatschappij willen beveiligen door de dader
op te sluiten, zullen daders met een hoger
recidiverisico zwaarder worden bestraft. 5 Toch
wordt in eerder onderzoek ook aangetoond
dat rechters onderling verschillen in voorkeuren
voor strafdoelen en dat sturing van de
straf niet uit deze verschillende strafdoelen is
af te leiden (De Keijser, 2000).
Binnen de ruime discretionaire bevoegdheid
die de rechter ter beschikking heeft, geven de
strafmotivering en strafdoelen slechts in het
algemeen aan waarmee bij de straftoemeting
rekening wordt gehouden. Bovendien kan de
strafmotivering gezien worden als een rationalisatie
die achteraf wordt gegeven waarbij
sociale wenselijkheid een rol kan spelen.
Welke factoren meer concreet een rol spelen,
en in hoeverre zij de straf bepalen, blijft op
basis hiervan onbekend. Ook uit de wet blijkt
niet concreet welke verschillende daderkenmerken
een rol zouden moeten spelen in het
strafproces en of die dan strafverminderend of
strafverzwarend zouden moeten doorwerken
op de straf.
De vrijheid van de rechter bij zijn beslissing
over de op te leggen sanctie geeft ruimte
voor etnisch gerelateerde verschillen in de
straftoemeting. Etnisch gerelateerde verschillen
in de straftoemeting zouden in strijd kunnen
zijn met het in de Grondwet verankerde
verbod op discriminatie. Het gelijkheidsbeginsel
stelt dat mensen in Nederland in gelijke
gevallen gelijk behandeld worden, dus ongeacht
ras en etniciteit (art. 1 Gw). Het gelijkheidsbeginsel
kan gezien worden als bron van
legitimiteit voor straftoemeting (Duker, 2003).
Als het gelijkheidsbeginsel wordt geschonden,
schaadt dat de legitimiteit van de strafrechtspleging.
De Raad voor de rechtspraak
heeft de legitimiteit van de strafrechtspleging
hoog in het vaandel staan. Daarom is het ook
van belang om etnische verschillen in de
straftoemeting te onderzoeken in het licht van
4. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat de mogelijkheden om een taakstraf op te leggen per januari 2012
wettelijk beperkt zijn. Dit geldt bij ernstige gewelds- of zedenmisdrijven waarop een gevangenisstraf van ten
minste 6 jaar staat en bij soortgelijke recidive binnen 5 jaar waar destijds een taakstraf voor opgelegd was (art.
22b Sr). De gegevens die in het huidige onderzoek worden gebruikt, zijn van voor de invoer van deze wettelijke
beperking.
5. In hoeverre straffen ook daadwerkelijk de beoogde effecten hebben op crimineel gedrag, valt echter nog te
betwijfelen (zie bijvoorbeeld Nieuwbeerta, Nagin & Blokland, 2007, 2009; Wermink et al., 2009, 2010, 2011,
2013).
14