Etnisch gerelateerde verschillen in de straftoemeting.pdf

Eerder onderzoek naar etnisch gerelateerde verschillen
in de straftoemeting
Eerder onderzoek naar etnisch gerelateerde
verschillen samenvattend, concludeert Tonry
(1997: 1):
‘Members of some disadvantaged minority
groups in every Western country are
disproportionately likely to be arrested,
convicted, and imprisoned for violent,
property, and drug crimes’.
Aangezien straftoemetingscontexten verschillend
zijn en we ons in dit onderzoek richten
op de situatie in Nederland, staan we in het
volgende onderdeel uitgebreid stil bij het
eerdere empirisch onderzoek dat is verricht in
Nederland.
4.2 Eerder Nederlands onderzoek
Tabel 4.1 geeft een overzicht van alle Nederlandse
studies naar de rol van etniciteit in de
straftoemeting. 1 In dit overzicht zijn alle empirische
onderzoeken opgenomen waarin etnisch
gerelateerde verschillen in de straftoemetingsbeslissing
door rechters zijn
onderzocht. In het kader van de huidige studie
zijn onderzoeken die zich hebben gericht
op (etnische) verschillen in beslissingen eerder
in de strafrechtsketen (zie bijvoorbeeld Berghuis
& Tigges, 1981; Rovers, 1999; Weenink,
2007: 2009; Zoomer, 1981) buiten beschouwing
gelaten. In tabel 4.1 wordt aangegeven
of minderheden in de betreffende studies
significant zwaarder worden bestraft dan veroordeelden
van Nederlandse afkomst. Er
wordt over statistisch significante verschillen
gesproken wanneer het onwaarschijnlijk is dat
deze verschillen op toeval berusten.
De eerste – ons bekende – studie naar etnische
verschillen in straftoemeting door rechters
is al ruim 35 jaar geleden gepubliceerd.
Jongman en Schilt (1976) onderzochten verschillen
in de straftoemeting waarbij gelet
werd op de nationaliteit van de verdachte. 2
De onderzoekers maakten gebruik van gegevens
over 3.450 diefstalzaken (art. 310 Sr en
art. 311 Sr) uit 1972 waarin alleen mannen
tussen de 18 en 25 jaar werden geïncludeerd.
De resultaten van die studie laten zien dat
mannen van Surinaamse afkomst vaker een
onvoorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd
krijgen dan daders met een Nederlandse
herkomst. Bij diefstal in vereniging krijgen
gastarbeiders vaker een onvoorwaardelijke
gevangenisstraf opgelegd dan diegenen met
de Nederlandse nationaliteit. Ook overige
buitenlanders worden relatief vaker tot een
onvoorwaardelijke gevangenisstraf veroordeeld.
Tussen Zuid-Molukkers en veroordeelden
met de Nederlandse nationaliteit worden
1. Terwijl onze beschrijving zich heeft beperkt tot eerder onderzoek naar de rol van etniciteit in de straftoemeting,
heeft andersoortig eerder onderzoek ook bijgedragen aan onze kennis over de straftoemetingspraktijk in Nederland.
Experimenteel onderzoek heeft zich bijvoorbeeld gericht op de invloed van strafdoelen op de straftoemeting
(De Keijser, 2000) en de invloed van geslacht op straftoemeting waarbij studenten als respondenten werden
gebruikt (Bijleveld & Elffers, 2010). Strafzwaarte over tijd (Van Tulder, 2005, 2011; Van Wingerden & Nieuwbeerta,
2006b), culturele factoren in het straftoemetingsproces (Wiersinga, 2002) en de voorwaarden voor verantwoorde
straftoemeting (Schuyt, 2009) zijn ook onderzocht om meer inzicht te geven in de straftoemeting in Nederland.
2. Hoewel het onderzoek van Van Sandick (1933) veelal als eerste onderzoek naar verschillen in de straftoemeting in
Nederland wordt genoemd, wordt in dat onderzoek de rol van etniciteit niet onderzocht.
35