Etnisch gerelateerde verschillen in de straftoemeting.pdf

Straftoemetingstheorieën en het Nederlandse straftoemetingskader
incorporeert dus zowel ‘wettelijke’ factoren,
zoals de ernst van het feit en het aantal feiten
waarvoor wordt vervolgd, als stereotyperingen
op basis van daderkenmerken. Doordat de
rechter bij de straftoemeting terugvalt op
stereotypering, kunnen voor verschillende
groepen daders verschillen in straftoemeting
ontstaan: op basis van stereotypering kan een
man of een allochtoon zwaarder worden bestraft
dan een vrouw of een autochtoon.
Hoewel verschillende onderzoeken zijn gebaseerd
op de focal concerns-theorie, wordt de
theorie zelf in die onderzoeken niet zozeer
getoetst (o.a. Demuth & Steffensmeier, 2004;
Steffensmeier et al., 1998). De focal concerns-theorie
wordt gebruikt als kapstok om
hypothesen over de invloed van bijvoorbeeld
ras en geslacht aan op te hangen. Steffensmeier
en collega’s vinden bijvoorbeeld dat
jonge, Afro-Amerikaanse mannen zwaarder
worden bestraft, omdat zij door de rechter
gevaarlijker worden gevonden (Steffensmeier
et al., 1998). Ook Unnever en Hembroff (1988)
ontdekten dat de demografische kenmerken
van de dader een grotere rol spelen, wanneer
de ernst van het feit, het criminele verleden
van de dader en het aantal feiten waarvoor
wordt vervolgd, gering zijn. Volgens Crow
(2005) let de rechter bij het beantwoorden van
de drie hoofdvragen voornamelijk op de ernst
van het feit en op het criminele verleden van
de verdachte, maar ook het ras en het geslacht
van de verdachte spelen een rol bij de
straftoemeting.
De focal concerns-theorie is een theorie, die
specifiek voor de straftoemeting is ontwikkeld.
De theorie omvat veel straftoemetingsfactoren:
voor het vaststellen van de focal concerns
houdt de rechter onder meer rekening met de
ernst van het feit, de persoon van de dader,
het gevaar voor de maatschappij en allerlei
strafprocessuele omstandigheden, zoals het
arrondissement, de persoon van de rechter en
de druk van de maatschappij.
Onder een straftoemetingsfactor wordt voor
dit onderzoek verstaan: een kenmerk, anders
dan de etniciteit van de verdachte met mogelijke
invloed op de straftoemeting. Deze factor
hoeft niet samen te hangen met de etniciteit
van de verdachte.
In de volgende paragraaf worden verschillende
scenario’s geschetst om etnisch gerelateerde
verschillen in de straftoemeting te
verklaren.
2.3 Het Nederlandse
straftoemetingskader
Straftoemeting in Nederland wordt gekenmerkt
door de grote vrijheid die de rechter
heeft bij het beslissen over de op te leggen
sanctie. Deze ruime discretionaire bevoegdheid
heeft zowel betrekking op het type sanctie
dat de rechter oplegt, als op de hoogte
van die sanctie (Duker, 2003). In het Nederlands
rechtssysteem wordt aan deze grote
rechterlijke vrijheid veel waarde gehecht. De
straftoemetingsvrijheid komt immers toe aan
de behoefte om straffen te individualiseren.
23