Etnisch gerelateerde verschillen in de straftoemeting.pdf

Straftoemetingstheorieën en het
Nederlandse straftoemetingskader 1
2
2.1 Inleiding
De centrale vraag van dit rapport luidt:
In hoeverre zijn er verschillen in beslissingen
van rechters over strafsoort (gevangenisstraf
versus een andere straf) en
strafmaat (duur van de gevangenisstraf)
tussen daders met verschillende etniciteit
Voordat we deze vraag beantwoorden, geven
we in dit hoofdstuk een kort overzicht van de
belangrijkste theorieën over straftoemeting.
Om meer zicht te krijgen op specifieke factoren
die een rol kunnen spelen bij straftoemetingsbeslissingen,
beschrijven we vervolgens
het Nederlandse straftoemetingskader waarbinnen
rechters straftoemetings beslissingen
nemen.
2.2 Straftoemetingstheorieën
Straftoemetingstheorieën zijn in dit onderzoek
om twee redenen van belang. Ten eerste
veronderstellen straftoemetingstheorieën
allemaal dat de straftoemeting niet alleen
door ‘wettelijke’ factoren, maar ook door
‘buitenwettelijke’ factoren wordt beïnvloed.
Deze ‘buitenwettelijke’ factoren kunnen betrekking
hebben op delictsomstandigheden,
dader-, slachtoffer- en procesomstandigheden.
Daarnaast is het beschrijven van de straftoemetingstheorieën
van belang, omdat zij
het fundament vormen voor het Nederlandse
straftoemetingskader.
2.2.1 De conflicttheorie
Onderzoek naar straftoemeting is traditioneel
gebaseerd op de conflicttheorie (Bridges,
Crutchfield & Simpson, 1987; Quinney, 1973).
Bij de conflicttheorie is het uitgangspunt dat
de wet en het systeem van rechtshandhaving
middelen zijn van de hogere sociale klasse om
de lagere sociale klasse te onderdrukken.
Deze theorie veronderstelt dat de etniciteit,
het inkomen, de arbeidsmarktpositie en de
sociale klasse belangrijke determinanten zijn
bij de straftoemeting. Op basis van deze
theorie wordt bijvoorbeeld in de Verenigde
Staten verwacht dat niet-blanken zwaarder
dan blanken worden bestraft, omdat nietblanken
tot de machteloze klasse worden
1. Dit hoofdstuk is gebaseerd op Van Wingerden en Nieuwbeerta, 2006.
19