Samenwerking door en met de overheid in privaatrechtelijke ... - Vng

2 Het gebruik van publiekrechtelijke enprivaatrechtelijke organisatievormen inhet openbaar bestuurDe hoofdstructuur van de overheidsorganisatie 4 is opgebouwd uit organisatie diepubliekrechtelijk zijn vormgegeven. Op het niveau van het Rijk is er in de eerste plaatsde Staat als rechtspersoon, met organen als ministers, de ministerraad, de Kroon, deHoge Colleges van Staat, de Tweede en de Eerste Kamer. Daarnaast bestaan erzelfstandige bestuursorganen, waarvan sommige (zoals de Kiesraad en het Collegebescherming persoonsgegevens) onderdeel zijn van de rechtspersoon de Staat, enandere (bijvoorbeeld Staatsbosbeheer en de Informatie Beheer Groep) eigenrechtspersoonlijkheid bezitten. Op decentraal niveau zijn er de openbare lichamenprovincies en gemeenten, met hun organen als provinciale staten, gedeputeerdestaten, de commissaris van de Koning, de gemeenteraad, het college van burgemeesteren wethouders en de burgemeester. Zelfstandige bestuursorganen op het niveau vanprovincies en gemeenten (bestuurscommissies) bezitten in het algemeen 5 geen eigenrechtspersoonlijkheid. Ten slotte zijn er de openbare lichamen voor beroep en bedrijfen andere openbare lichamen (art. 134 en 135 Grondwet) met ieder hun eigen organen.Naast deze publiekrechtelijke organisatievormen, maakt de overheid ook gebruik vanprivaatrechtelijke rechtsvormen, met name stichtingen en vennootschappen. Demogelijkheid voor de overheid om privaatrechtelijke rechtspersonen op te richten ofdaarin deel te nemen, vloeit voort uit het algemene rechtspersonenrecht. Immers,openbare lichamen zoals gemeenten, provincies en de staat hebben (art. 2:1 lid 1 BW)rechtspersoonlijkheid, en rechtspersonen hebben gelijke bevoegdheden dienatuurlijke personen als civielrechtelijk rechtssubject bezitten (art. 2:5 BW). Datzelfdegeldt voor (andere) openbare lichamen waaraan verordenende bevoegdheid istoegekend (art. 2:1 lid 1) en voor rechtspersonen sui generis (vgl. art. 2:1 lid 2 BW).Gebruik, door de overheid, van privaatrechtelijke rechtspersonen is niet van vandaagof gisteren, en zo lang als dit gebruik bestaat, is er kritiek op. 6 Het is hier niet de456Zie over dit begrip Zijlstra (1997) p. 84-85.Met uitzondering van de rechtspersoon voor openbaar onderwijs.Zie al G. van Leyden, ‘Naamloze vennootschap of artikel 121 Gemeentewet’, Gemeentebelangen 1en 15 april 1910, aangehaald bij J. Oppenheim, Het Nederlandsch gemeenterecht, 5e druk, deel I,bewerkt door C.W. van der Pot, Haarlem: Erven Bohn 1928 p. 704, A.A.H. Struycken, De gemeentenen haar gebied, Arnhem: Gouda Quint 1925 p. 29-30 en recenter (zonder pretentie van volledigheid):C.A. Schreuder, Publiekrechtelijke taken, private rechtspersonen. Deventer 1994 p. 239, M.M.den Boer, ‘Zelfstandige bestuursorganen uit de zelfkant van de democratie?’, in: Zbo’s, verzelfstandigingen privatisering. Geschriften van de Vereniging voor Administratief Recht 118, Alphen a/dRijn 1997 p. 131, 165 en 168 en J.M.M. Maeijer, Privatisering. Deventer 1997 p. 12.9